Kloosters

Aanvullingen en correcties over kerkkunst in de gemeente Breda worden zeer gewaardeerd. U kunt uw informatie zenden naar het emailadres als vermeld op de pagina INFO / CONTACT
Laatste update van deze pagina 22-11-2023

Hieronder een overzicht van de beelden die aangebracht zijn op de gevels van kloosters. Het was niet ongebruikelijk dat kloosters voorzien werden van beelden om hun functie te benadrukken. Uiteraard waren dit veelal kerkelijk beelden van heilige, paters, apostelen, Maria, Jezus e.d. De kloosters hebben ondertussen geen religieuze functie meer, maar gelukkig zijn de beelden meestal wel bewaard gebleven.
Vooral beelden van Sint Franciscus van Assisi en Sint Antonius van Padua zijn zeer rijk vertegenwoordigd in de gemeente Breda.

Omschrijving: Sint Franciscus van Assisi
Hoogte: 1,7 meter
Jaar: 1917
Materiaal: steen
Locatie: Doctor Jan Ingen Houszplein 2

Het verhaal:
Aan het Dr. Jan Ingen Houszplein bevindt zich de voormalige kweekschool annex klooster en internaat “St. Franciscus“. Het gebouw is een ontwerp van de Bredase architect Jacq. van Groenendael en gebouwd voor de onderwijscongregatie de Broeders van Huijbergen. Voor het ontwerp liet hij zich inspireren door de kweekschool Oud Vroenhoven van de Broeders van Maastricht.
Het pand is gebouwd op een gedeelte van de in ca. 1880 vrijgekomen gronden na het slechten van de vesting. Ter hoogte van het gebouw en het plein was Lunet A gesitueerd dat onderdeel uitmaakte van het Antwerpse front dat in 1841 was aangelegd. van een weggebroken lunet van de vesting van de stad. Het perceel waarop het pand staat is trapeziumvormig en grenst aan drie zijden aan de openbare weg: het hoofdgebouw met zijn voorgevel aan het Dr. Jan Ingenhouszplein, de linkervleugel met zijn voorgevel aan de Oranjeboomstraat en de rechtervleugel met gevel aan de Vestkant.
Het pand is gebouwd op een gedeelte van de in ca. 1880 vrijgekomen gronden na het slechten van de vesting. Ter hoogte van het gebouw en het plein was Lunet A gesitueerd dat onderdeel uitmaakte van het Antwerpse front dat in 1841 was aangelegd. van een weggebroken lunet van de vesting van de stad. Het perceel waarop het pand staat is trapeziumvormig en grenst aan drie zijden aan de openbare weg: het hoofdgebouw met zijn voorgevel aan het Dr. Jan Ingenhouszplein, de linkervleugel met zijn voorgevel aan de Oranjeboomstraat en de rechtervleugel met gevel aan de Vestkant.
Het gebouw is niet in één keer gebouwd. Het hoofdgebouw dateert uit 1917. In 1923 werd achter het hoofdgebouw op de speelplaats een kapel in neoromaanse stijl gebouwd. In 1931 werd het hoofdgebouw uitgebreid met een rechterzijvleugel en met een linkerzijvleugel in 1958. Daarnaast is in 1955 zuidwestelijk en vrij liggend van het complex op hetzelfde terrein een aula gebouwd. Alleen het hoofgebouw (inclusief zijvleugels en kapel) is aangemerkt als rijksmonument. De aula is niet beschermd.
In de kapel staat een losstaand St. Annabeeld met kind. Dit laat de verbondenheid met het religieuze complex van de St. Annekerk aan de overkant van de straat zien aangezien het beeld vermoedelijk afkomstig uit voormalig kloosterschool “St. Anna” aan de Haagweg 21.
Het klooster en internaat zijn rond 1965 gesloten. Het pand heeft echter zijn schoolfunctie niet verloren aangezien het nu één van de panden is dat gebruikt wordt door de Scholengemeenschap de Rooi Pannen (MBO Toerisme en Recreatie).
Dit beeld bevindt zich hoog aan de gevel van De Rooi Pannen school.
Franciscus wordt afgebeeld in een Franciscaanse habijt (of pij) met een kruisbeeld in de linkerhand. De pij reikt tot de voeten en wordt bijeengehouden door een koord. Aan het koord hangt links een ketting met een christuskruis en rechts een van de uiteinden van het koord met daarin drie knopen. Deze knopen staan symbool voor de Drie-eenheid (de Vader, de Zoon en de Heilige geest). De stof is van iets dikkere, grove textiel met een hoofdkap. Franciscus wordt afgebeeld met de rechtervoet in sandalen vóór de linkervoet. Het haarkapsel heeft de zogenaamde tonsuur of kruisschering is kenmerkend voor een kloosterling, hij is daarmee clericus, iemand die een geestelijk erfdeel heeft ontvangen en opgenomen is in de geestelijke stand. Met geopende mond en de gebarende handen is hij afgebeeld als prediker.

Omschrijving: Christus reliëf
Eigendom: RST advocaten
Hoogte: 1 meter
Breedte: 1 meter
Jaar: 1953
Materiaal: steen
Locatie: Fatimastraat 5 N51 34.514 E4 47.523

Het verhaal:
Ten bate van het onderwijs in de nieuwe parochie, die toegewijd werd aan O.L. Vrouw van Fatima, liet de congregatie een klooster bouwen in de Fatimastraat door architectenbureau Siebers en Van Daal. In 1972 werd het klooster verkocht (geschonken) aan het bisdom en werd er het Diocesaan Pastoraal Centrum van het bisdom Breda gevestigd. Het Maria Immaculata klooster is in gebruik geweest van 1949 tot 1962. Nu is er een advocaten bureau gehuisvest.
Op het reliëf zijn we Jezus Christus. Achter zijn hoofd wordt een aureool, stralenkrans of nimbus afgebeeld. Het is een ring van licht om het lichaam van goddelijk of heilige personen. Een aureool kan ook de straling of lichtkrans aanduiden – doch minder juist – die alleen het hoofd omgeeft.
Hij houdt zijn handen in de orantehouding. De orantehouding is een christelijke gebedshouding waarbij men de armen symmetrisch uitstrekt en de geopende handen opheft tot op oor hoogte, terwijl men de ellebogen dicht bij de romp van het lichaam houdt. Deze gebedshouding werd veelvuldig in de vroegchristelijke kunst afgebeeld en wordt ook vandaag gebruikt, zowel door priesters als door leken.
Om het lichaam is een gevlochten (gouden) krans weergegeven. De gouden krans komt voor in het bijbeldeel Makkabeeën.

Omschrijving: Sint Franciscus van Assisi
Kunstenaar: Pierre Peeters (B)- RKD
Hoogte: 1,7 meter
Kosten: 150 gulden
Jaar: 1896
Materiaal: gips
Onderschrift: “ST. FRANCISCUS”
Status: Rijksmonument 519129
Locatie: Ginnekenweg 335

Het verhaal:
St. Franciscus van Assisi (1181-1226) stichtte in de dertiende eeuw de wereldlijke derde orde van Boetvaardigheid. Er zijn in Nederland meer dan 25 religieuze congregaties Franciscanessen. In Breda en omgeving hebben zusters van Etten tot in de tweede helft van de twintigste eeuw grote invloed op het onderwijs uitgeoefend.
In 1871 vestigden de zusters Penitenten Recollectinen (de zusters van Etten, Franciscanessen) zich aan de Ginnekenweg. Het kerkbestuur had daar een klooster laten bouwen dat de naam Piusgesticht kreeg, een eerbewijs aan Paus Pius IX die in dat jaar herdacht werd omdat hij 25 jaar in Rome gezeteld was. De zusters waren speciaal voor het katholieke onderwijs naar het Ginneken gehaald. De zaken gingen voorspoedig en er moesten in het jaar 1883 lokalen bijgebouwd worden en bij het 25-jarig bestaan in 1896, liet het kerkbestuur een stenen beeld maken door Pierre Peeters. De door de Antwerpse beeldhouwer geleverde Franciscus, kostte 150 gulden geschilderd en al, werd in de nis boven de voordeur geplaatst.
Franciscus wordt afgebeeld in een Franciscaanse habijt (of pij) met een kruisbeeld in de linkerhand. De pij reikt tot de voeten en wordt bijeengehouden door een koord. Aan het koord hangt links een ketting met een christuskruis en rechts een van de uiteinden van het koord met daarin drie knopen. Deze knopen staan symbool voor de Drie-eenheid (de Vader, de Zoon en de Heilige geest). De stof is van iets dikkere, grove textiel met een hoofdkap. Franciscus wordt afgebeeld met de rechtervoet in sandalen vóór de linkervoet en de handen gekruist op de borst. Het haarkapsel heeft de zogenaamde tonsuur of kruisschering is kenmerkend voor een kloosterling, hij is daarmee clericus, iemand die een geestelijk erfdeel heeft ontvangen en opgenomen is in de geestelijke stand.
Het hoofdgebouw van het Piusgesticht heeft een mengeling van Neo-Barokke en Neo-Classicistische stijlvormen. Links en rechts boven het beeld zijn nog 2 kraagstenen aangebracht met afbeeldingen van kinderhoofdjes.
Aan de onderzijde is het beeld gemerkt met de letters KW. Het is nog niet duidelijk waar deze naar verwijzen. Franciscus is, zoals gebruikelijk bij deze afbeeldingen, beschilderd met matte verf, de tand des tijds heeft er voor gezorgd dat de onderliggende gipsmassa op verschillende plaatsen duidelijk zichtbaar is.

Omschrijving: beeld van Sint Franciscus van Assisi
Hoogte: ca. 1 meter
Montage hoogte: ca. x meter
Materiaal: steen
Locatie: Kloosterstraat 3, Bavel

Het verhaal:
Dit beeld is gemonteerd boven de toegangsdeur van het voormalige kleine zuster klooster De Zusters Franciscanessen. ln april 1995 sloot het klooster Bethanië na ruim 71 jaar de deuren. De vier zusters verhuisden naar de Lange Vore in Bavel en het klooster wordt verbouwd tot Sociaal Cultureel Centrum. Met bloedend hart namen ze afscheid van het hun zo vertrouwde gebouw. Bijna 3/4 eeuw hebben de zusters in de gemeenschap Bavel een belangrijke rol gespeeld. In het Gedenkboek van 1932 werd het klooster Bethanië en de St.Brigidaschool te Bavel als volgt beschreven.
“Den 9de November 1923 deden enige zusters van Roosendaal haar intrede in het mooie kloostertje Bethanië, dat de Hoogeerw. Zeergeleerde Heer Dr.P.G.H. Dirckx, deken van Ginneken, in zijn parochie Bavel had laten bouwen.
Het was opgetrokken door de kundige bouwmeester Benedictijn Dom Bellot. Aanvankelijk werd in dit gesticht een bewaarschool en een naaischool geopend; later in 1930, werd er ook een school voor lager onderwijs voor meisjes aan verbonden.
Deze school staat onder de bescherming van de H.Brigida, die ook in Bavel bijzonder wordt vereerd. Ook is er in dit, klooster een gediplomeerd zuster geplaatst, die belast is met de wijkverpleging”.
Na het vertrek van de zusters is sinds 1996 het gemeenschapshuis gevestigd in het verbouwde en uitgebreide klooster.
Waarschijnlijk is het beeldje afkomstig uit het atelier van ‘Cuypers & Co’ in Roermond, een van de belangrijkste leveranciers voor religieuze materialen voor de zusters.
Franciscus wordt afgebeeld in een Franciscaanse habijt (of pij). De pij reikt tot de voeten en wordt bijeengehouden door een koord. Aan het koord hangt links een ketting met een christuskruis en rechts een van de uiteinden van het koord met daarin drie knopen. Deze knopen staan symbool voor de Drie-eenheid (de Vader, de Zoon en de Heilige geest). De stof is van iets dikkere, grove textiel met een hoofdkap. Franciscus wordt afgebeeld met sandalen en de armen gekruist op de borst. Het haarkapsel heeft de zogenaamde tonsuur of kruisschering is kenmerkend voor een kloosterling, hij is daarmee clericus, iemand die een geestelijk erfdeel heeft ontvangen en opgenomen is in de geestelijke stand.

Omschrijving: beeld van Sint Franciscus van Assisi
Hoogte: 1,95 meter
Jaar: 1905
Materiaal: steen
Status: Rijksmonument 518933
Locatie: kloosterkapel Nieuwstraat 23 zijde Nieuweweg

Het verhaal:
Ten zuiden van het klooster van de zusters Franciscanessen Penitenten Recollectinen uit Roosendaal staat, parallel aan de Nieuwstraat en de Markendaalseweg, de voormalige kloosterkapel, daterende uit 1904-’05 en gebouwd naar een ontwerp van de Bredase architect J. Lijdsman. De kapel is uitgevoerd in sobere neo-gotische stijl, met als inspiratiebron de veertiende-eeuwse Franse laatgotiek. Het kerkgebouw bestaat uit een schip van acht traveeën, waarop aan de noordelijke zijde een lager en smaller koor aansluit, bestaande uit twee koortraveeën en een driezijdig gesloten absis. Ter hoogte van de derde en vierde travee (geteld vanuit het zuiden) heeft de kapel een eensteens uitspringend schijntransept met aan de westelijke zijde een topgevel met nis, waarin een beeld van de H. Franciscus is geplaatst.
Na jaren van verwaarlozing en leegstand heeft het historische kloostercomplex (27) aan de Nieuwstraat een nieuwe functie gekregen. In 2014-2016 is de voormalige kapel samen met het klooster, de hofhuizen van Assendelft (25), Bruheze (23) en Waelwyck (21) verbouwd tot een vijfsterrenhotel dat met de naam Hotel Nassau door het leven gaat. Het hotel is begin mei 2016 open gegaan. Het is het tweede hotel in Brabant met 5-sterren. Er zijn 65 unieke kamers en nog eens 30 nieuwe kamers in de nieuwbouw achter het complex.
De kapel is verbouwd tot multifunctionele ruimte, die onder andere geschikt is voor feesten, conferenties en business-meetings.
De buitenzijde van de kapel en het klooster is zoveel mogelijk origineel gebleven, dus inclusief het beeld van H. Franciscus.
Franciscus wordt meestal afgebeeld in een Franciscaanse habijt (of pij), maar bij dit beeld heeft de kunstenaar gekozen voor een gewaad (zie ook bovenstaande beelden). In de linkerhand houdt hij een lelietak vast.

Omschrijving: glas-in-lood vensters
Afmeting: divers
Materiaal: glas-in-lood met gebrandschilderd glas
Locatie: kloosterkapel Nieuwstraat 23 zijde Nieuweweg

Het verhaal:
Zie ook hierboven bij het beeld van St. Franciscus. Het priesterkoor van de kapel heeft diverse glas-in-lood ramen. De meeste vensters zijn voorzien van wit glas en alleen het middelste venster heeft gebrandschilderd glas. De roze gloed op de foto wordt veroorzaakt door moderne LED-verlichting. De kapel is thans leeg en wordt gebruikt voor o.a. evenementen, diners.

Omschrijving: kloosterbeelden van St. Antonius van Padua, Sint Franciscus van Assisi en Maria
Hoogte: ca. 1.9 meter
Jaar: 1889
Montagehoogte: ca. 4 meter
Materiaal: steen
Status: Rijksmonument 10295
Locatie: buitenzijde kapucijnenklooster Schorsmolenstraat 13 N51 35.266 E4 45.906

Het verhaal:
Deze beelden staan op de kapel van het Kapucijnenklooster. 15 april 2014 is het klooster dicht gegaan vanwege de vermindering van het aantal religieuzen.
Op de kapelmuur zien we links St. Antonius. Hij is de patroonheilige van de Franciscanen, verloren voorwerpen, vrouwen en kinderen, armen, bakkers, mijnwerkers, het huwelijk, reizigers en verliefden en patroon tegen schipbreuk, de pest en koorts.
Antonius van Padua (Toontje van de verloren voorwerpen) wordt afgebeeld in Franciscaanse pij met kruisbeeld of lelie in de rechterhand en in de linkerhand een boek waar kind Jezus op zit. Bij dit beeld zit het kind echter op de linkerhand en in de rechterhand houdt hij het boek vast.
In het midden een beeld van Sint Franciscus. Meer informatie over deze heilige kunt u lezen bij de andere beelden op deze pagina.
We zien hier Antonius en Franciscus naast elkaar afgebeeld. De overeenkomsten zijn groot tussen beelden, maar Antonius is altijd te herkennen aan het Christus kind op de arm.
Rechts een beeld van Maria.

Omschrijving: beeld van Maria met Jezuskind
Hoogte: ca. 80 cm
Materiaal: steen
Locatie: Kapel kapucijnenklooster Schorsmolenstraat 13 N51 35.266 E4 45.906

Het verhaal:
15 april 2014 is het klooster dicht gegaan vanwege de vermindering van het aantal religieuzen. De kapel is daarbij leeg gehaald. Dit beeld bevindt zich aan de wand in een van de gangen naar de voormalige kapel.

Omschrijving: beelden van jongen en meisje
Hoogte: ca. 60 cm
Materiaal: beton
Locatie: binnentuin kapel kapucijnenklooster Schorsmolenstraat 13 N51 35.266 E4 45.906

Het verhaal:
15 april 2014 is het klooster dicht gegaan vanwege de vermindering van het aantal religieuzen. Deze beelden bevinden zich in de binnentuin van het voormalige klooster die ontoegankelijk was voor publiek. Daar gaat verandering in komen, want vanaf de eerste helft van 2018 wordt de tuin opengesteld voor publiek. De prachtige, ruime tuin inclusief een voor Nederland unieke Lourdesgrot met rotspartij en vijver zijn dan niet langer verborgen.
Misschien zijn deze kleine beeldjes niet echt kunst en zomaar bij een bouwmarkt gekocht. Zouden de paters de beelden al aangeschaft hebben of de latere bewoners? Wie het weet mag het zeggen.
Het voormalige klooster krijgt een herbestemming. Ex-daklozen krijgen er een onderdak, mensen met een beperking krijgen er hun dagbesteding, circusgezelschappen gaan er oefenen en dagelijks schuiven 150 personen aan voor een maaltijd.

Omschrijving: beeld van pater
Hoogte: ca. 1,6 meter
Materiaal: gips?
Locatie: binnentuin kapel kapucijnenklooster Schorsmolenstraat 13 N51 35.266 E4 45.906

Het verhaal:
15 april 2014 is het klooster dicht gegaan vanwege de vermindering van het aantal religieuzen. Deze beelden bevinden zich in de binnentuin van het voormalige klooster die ontoegankelijk was voor publiek. Daar gaat verandering in komen, want vanaf de eerste helft van 2018 wordt de tuin opengesteld voor publiek. De prachtige, ruime tuin inclusief een voor Nederland unieke Lourdesgrot met rotspartij en vijver zijn dan niet langer verborgen.
Het voormalige klooster krijgt een herbestemming. Ex-daklozen krijgen er een onderdak, mensen met een beperking krijgen er hun dagbesteding, circusgezelschappen gaan er oefenen en dagelijks schuiven 150 personen aan voor een maaltijd.
Achter het hoofd wordt een aureool, stralenkrans of nimbus afgebeeld. Het is een ring van licht om het lichaam van goddelijk of heilige personen. Een aureool kan ook de straling of lichtkrans aanduiden – doch minder juist – die alleen het hoofd omgeeft.

Omschrijving: kloosterbeeld van Jozef met kind Jezus
Hoogte: 65 cm
Jaar: ca. 1950-1960
Materiaal: terracotta
Locatie: Verbeetenstraat 40

Het verhaal:
De congregatie der Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis uit Huijbergen werd op 25 september 1854 gesticht door de Bisschop van Breda.
In 1866 deden de broeders een poging tot een nieuwe stichting in Breda die in eerste instantie mislukte. Vanaf 1890 kwamen echter in Breda, in samenwerking met de Vincentiusvereniging, een weeshuis, een voogdijhuis en diverse basisscholen verspreid over de stad tot stand. Deze werken werden in eerste instantie bediend vanuit de communiteiten aan de Karrestraat (1890-1960) en de Dieststraat (1905-1959). In 1916 kwam daar een communiteit met de St. Franciscuskweekschool aan het Dr. Jan Ingenhouszplein bij. Later ontwikkelden de broeders ook het buitengewoon onderwijs op lager en voortgezet niveau.
In de jaren 50 van de twintigste eeuw werd door de congregatie het St Jansklooster aan het Don Boscoplein en de Sint Jansschool aan de Verbeetenstraat gebouwd. Beide gebouwen zijn in de Delftse schoolstijl ontworpen door W.J. Bunnik.
Zowel de school- als het kloostergebouw hebben hun oorspronkelijk functie verloren Momenteel zijn de panden onderverdeeld in diverse appartementen. Het pand is een gemeentelijk monument.
Jozef was de beschermheilige voor: timmerlieden en arbeiders in het algemeen.
Patroonheilige van België, maagden, religieuze communiteiten, het huisgezin en stervenden.
Achter de hoofden wordt een aureool, stralenkrans of nimbus afgebeeld. Het is een ring van licht om het lichaam van goddelijk of heilige personen. Een aureool kan ook de straling of lichtkrans aanduiden – doch minder juist – die alleen het hoofd omgeeft.
Deze reliëfsteen bevindt zich aan de gevel rechts van het gebouw.

Omschrijving: gevelbeeld van beschermheilige / geestelijke
Kunstenaar: Frans Verhaak – RKD
Hoogte: 120 cm
Jaar: ca. 1950-1960
Materiaal: steen
Onderschrift: zie foto
Locatie: Verbeetenstraat 40

Het verhaal:
De congregatie der Broeders van de Onbevlekte Ontvangenis uit Huijbergen werd op 25 september 1854 gesticht door de Bisschop van Breda.
In 1866 deden de broeders een poging tot een nieuwe stichting in Breda die in eerste instantie mislukte. Vanaf 1890 kwamen echter in Breda, in samenwerking met de Vincentiusvereniging, een weeshuis, een voogdijhuis en diverse basisscholen verspreid over de stad tot stand. Deze werken werden in eerste instantie bediend vanuit de communiteiten aan de Karrestraat (1890-1960) en de Dieststraat (1905-1959). In 1916 kwam daar een communiteit met de St. Franciscuskweekschool aan het Dr. Jan Ingenhouszplein bij. Later ontwikkelden de broeders ook het buitengewoon onderwijs op lager en voortgezet niveau.
In de jaren 50 van de twintigste eeuw werd door de congregatie het St Jansklooster aan het Don Boscoplein en de Sint Jansschool aan de Verbeetenstraat gebouwd. Beide gebouwen zijn in de Delftse schoolstijl ontworpen door W.J. Bunnik.
Zowel de school- als het kloostergebouw hebben hun oorspronkelijk functie verloren Momenteel zijn de panden onderverdeeld in diverse appartementen. Het pand is een gemeentelijk monument.
Dit gevelbeeld bevindt zich aan de gevel in het midden van het gebouw.