Het verhaal (van boven naar beneden):
In de periode 1561 tot met 1700 waren in Breda drie schuttersgilden actief: St. Joris, St. Sebastiaan en de Kloveniers. Het St. Joris gilde hanteerde de kruis- of voetboog en dateert al van vóór 1397. Hun gildekamer bevond zich in eerste instantie boven de stadswaag. Het gilde van St. Sebastiaan, dat schiet met de handboog, werd in 1547 opgericht. Het jongste gilde, de kloveniers, werd in 1561 door Willem van Oranje heropgericht na een kort bestaan in de zestiende eeuw. Ze schoten met kolven en later musketten.
De schuttersgilden in de stad hebben van oudsher een bijzondere band met de heer van Breda. Het is de prins van Oranje-Nassau die in zijn functie van Heer van Breda toestemming verleende tot het oprichten van schuttersgilden, maar het ging verder dan dat. De schutters mochten bijvoorbeeld uit de bossen van de Heer van Breda de schuttersboom halen, de boom werd waarschijnlijk in zijn eer oranje geschilderd en de Heer van Breda kwam af en toe naar het koningsschieten, een wedstrijd waarbij ze schoten op een nepvogel in een boom, waarna de winnaar een jaar de titel ‘koning’ van het gilde droeg.
De schuttersgilden in Breda hadden het moeilijk in die jaren. De stad is zes keer heen en weer geslingerd tussen de Oranje-Nassaus en de Spaanse koning (1568, 1577, 1581, 1590, 1625 en 1637). De hertog van Alva heeft na de inname van Breda in 1568 zelfs alle schuttersgilden in de stad opgeheven. Pas na 1617 kwam er een opleving voor de schutterijen.
Het St. Jorisgilde is na de komst van de Spanjaarden hun gildekamer boven de stadswaag kwijtgeraakt, maar kreeg er een plaats in de nieuwe Vleeshal voor terug. Op 8 mei 1617 werd de nieuwe Vleeshal op de Grote Markt in gebruik genomen en werd de bovenverdieping afgestaan aan het heropgerichte voetboogschuttersgilde van St. Joris.
Het monumentale pand was oorspronkelijk een particuliere woning “Het witte lam” genaamd.
Na een verbouwing in 1772 kwam er een afbeelding van St. Joris met de draak en de spreukband Anno MDCCLXXII bovenaan de voorgevel. Het volledige verhaal van Joris en de Draak lees je hier.
Het verhaal van Joris en de Draak is al eeuwenoud en bekend in veel landen. In de 700 jaar oude kathedraal Storkyrkan in het historische centrum Gamla Stan van de stad Stockhold staat een prachtig mooi beeld uit 1489 van Joris en de Draak.
De St. Jorisgilde had een altaar in de Grote Kerk. Nog altijd zijn de wapenschilden en gildekopjes op de muur aanwezig, weliswaar beschadigd, want ook dit werd beschadigd tijdens de beeldenstorm van 1566.
Joris en de draak is ook de naam van de houten achtbaan op de Efteling, die in 2010 de oude Gegasus verving.
Het verhaal van Joris en de Draak is gebaseerd op het Bijbelverhaal van aardsengel Michaël, die eveneens in gevecht is met een draak.
Tussen de 2 ramen op de eerste verdieping bevindt zich een afbeelding van een kruisboog. Circa 1850 werd het Schuttersgilde opgeheven.
In 1617 werd het gebouw gebruikt als vleeshal. Alleen op deze plaats mocht nog vlees worden verkocht. De 2 runderkoppen op de eerste verdieping en de 3 koppen onder het fronton zijn gemaakt door de steenhouwer Melchior van Herbach en verwijzen naar de vleeshal. Let op de worsten die aan de horens hangen van het rund.
In 1861 werd er een boterhal gevestigd. In 1864 werden van de bovenverdieping twee woonhuizen gemaakt. Onder het fronton verscheen een bord met de tekst “BOTERHAL”
In 1935 werd het een Stedelijk en Bisschoppelijk Museum dat verhuisd is naar de Chassékazerne.
Vanaf 1998 t/m februari 2010 was het Grand-Café Dante. Vanaf maart 2010 Grand Café Steakhouse Anno 1617. Nu heet het restaurant gewoon Boterhal naar de voormalige functie.
Op het fronton bevinden zich een wapenschild van Breda en 2 leeuwen. Deze leeuwen zijn op een zeer bijzondere wijze afgebeeld, nl met hun achterwerk gericht naar het wapenschild. Dit zou letterlijk kunnen betekenen ‘schijt aan de gemeente Breda’ hebben. Blijkbaar was er in het verleden een ruzie tussen de toenmalige gebouweigenaar en de gemeente. In het stadswapen fungeren de leeuwen normaal gesproken als schildhouders die met hun voorpoten het schild vasthouden. Zo’n zelfde situatie heeft zich voorgedaan bij Huis Leeuwenburg, Mient 23 in Alkmaar.

Naam: Sint Joris en de Draak
Omschrijving: diverse afbeeldingen op voorgevel
Kunstenaar: Walter Pompe – RKD
Jaar: 1772
Materiaal: kalksteen
Status: Rijksmonument 10154
Locatie: Vleeshal / Boterhal, Grote Markt 19