Bavel

Aanvullingen en correcties over kunst en beelden in Bavel (gemeente Breda) worden zeer gewaardeerd. U kunt uw informatie zenden naar het emailadres als vermeld op de pagina INFO / CONTACT
Laatste update van deze pagina 18-1-2021

De herkomst van de naam Bavel is niet geheel duidelijk. Het is een samentrekking van Bavo en lo en betekent dus bos van Bavo. Dat het zou gaan om Sint-Bavo is verre van zeker. Dat het betrekking zou hebben op een bezit van de Sint-Baafsabdij te Gent is nimmer aangetoond, hoewel deze abdij wél bezittingen in nabijgelegen plaatsen als Zundert en Rijsbergen heeft gehad. De betreffende Bavo kan echter ook een eigennaam geweest zijn van een boer of ander onbekend persoon.
Bavel is nooit een zelfstandige gemeente geweest. Vanouds behoorde het tot de schepenbank Ginneken en Bavel. In de periode vóór 1942 behoorde het eveneens tot de gemeente Ginneken en Bavel. In dat jaar werd de plaats Ginneken door de gemeente Breda geannexeerd, waarna het restant van de gemeente in de nieuwe gemeente Nieuw-Ginneken opging. Deze gemeente werd bij de gemeentelijke herindeling in 1997 opgeheven, waarna Bavel bij Breda werd gevoegd.
Bavel telt circa 6.500 inwoners en ligt ten zuiden van Breda.
In Bavel zijn minimaal 3 kunstwerken. Daarnaast zijn er een aantal religieuze beelden die u kunt bekijken op de pagina ‘religieus’.

Naam: Ouverture
Omschrijving: abstract sculptuur
Kunstenaar: Jac Gijzen – RKD
Kosten: ca. 30.000 gulden
Afm.: 2,9 x 2,9 meter
Jaar: 25-4-1987
Materiaal: ijzer
Locatie: t.o. Kapittelhof 2 N51 34.085 E4 49.816

Het verhaal:
Begin 1986 werd aan de kunstenaar Gijzen gevraagd een ontwerp te maken voor een kunstwerk in Bavel. De plaats is bepaald in de groenstrook tussen de nieuwbouwgebieden de Bunder 1 en de Bunder 2. De groenstrook, in die tijd consequent aangeduid als “Groene Long”, moet de natuur tussen de bebouwing brengen. Het is een verbindingsstrook tussen twee woonwijken maar ook een verbinding met het open veld, de groene buitenruimte. Op de Groene Long moeten omwonende kinderen en volwassenen elkaar ontmoeten en zich ontspannen.
Er was al snel sprake van gemeente-brede instemming met deze plannen. Ook de provincie Noord Brabant zag er wel wat in en zegde de gevraagde f 15.000,- , ongeveer de helft van de kosten, vlot toe. Het kunstwerk is voor iedereen verstaanbaar, aldus de toelichting. Het is logisch en speels tegelijk. Ook voor kinderen is het herkenbaar. Er is ook rekening gehouden met de veiligheid van kinderen, door alle randen van de constructie een ronding te geven.
Wethouder van Gils, de drijvende kracht achter kunst in Bavel, zag op zaterdag 25 april 1987 zijn inspanningen feestelijk gehonoreerd. De onthulling werd zelfs met zoveel zonnestralen opgeluisterd dat de geplande verrassing, een heteluchtballon, vanwege de thermiek niet door kon gaan.
Het beeld is door wethouder Jan Rops onthuld. Hij bedankte de werkgroep kunst en beloofde de kinderen van de Bunder een speeltuin. In zijn toespraak ging hij ook nader in op het kleurgebruik. Het grijs van de binnenvorm schept rust en evenwicht. Het blauw van de buitenvorm verrijst naar lucht en oneindigheid. Door de constructie en de rustige en organische kleuren komen de architectuur en de natuur in het beeld bij elkaar. Het kunstwerk smelt als het ware samen met zijn directe omgeving. Het donkerblauw, accenten op de grijze binnenvorm, straalt innerlijke kracht uit en roept spanning op binnen de compositie en de andere kleuren. Uiteraard werd de onthulling afgesloten zoals het hoort, aan de bar van café Bruininks.
Uitleg van de kunstenaar: In dit beeld laat ik de binnen- en de buitenvorm gelijktijdig zien. Het is een universeel gegeven dat alles een binnen- en een buitenkant heeft. De rationele vorm van de sculptuur gaat een verbinding aan met het vrije spel van krachten in de natuur. De rationele constructie-elementen staan tegenover het organisch groeiende. De constructie van het beeld refereert aan de bouwomgeving.
Ouverture symboliseert:
– Het begin van een nieuwe samenleving (waarin de sculptuur als integraal bestanddeel in die omgeving van meet af aan zijn plaats heeft en in het uiterlijk van de Bunder een medebepalende factor is; een herkenningspunt, baken).
– Het meegaan met de eigen tijd, omdat zaken zoals bestemmingsplannen met een toekomst gerichte visie worden gerealiseerd (daarbij hoort dan ook een eigentijdse vorm).
– De wisselwerking tussen architectuur en natuur.
De abstract geometrische vorm is kenmerkend voor de robuuste vandalismebestendige kunst uit de jaren ’80. Enigszins vreemd staat het in het landschap. Alsof het bedoeld is om dit idyllische panorama bewust te verstoren.
‘0uverture’ is uitgevoerd door Denis Constructiewerken, toen nog gevestigd in de Verbeetenstraat in Breda.

Naam: D’n Eeuwige Baviaon
Omschrijving: beeld van aap
Kunstenaar: Renée Pegel de Torbal
Hoogte: ca. 30 cm
Jaar: 2002
Materiaal: brons
Opschrift: zie hieronder
Sokkel: gemetseld steen, hoogte ca. 1,15 meter
Locatie: hoek Kerkstraat en Kloosterlaan

Het verhaal:
Stichting De Baviaonen is de naam van de Bavelse carnavalsvereniging.
Op de sokkel is een bronzen naamplaatje aangebracht met de tekst: D’N EEUWIGE BAVIAON 44 jaar stichting de Baviaonen 1958 – 2002
Voor de sokkel is een gedenksteen in de bestrating aangebracht met de tekst: 1958 44 jaar 2002 DE BAVIAONEN AANGEBODEN DOOR DE WAGENBOUWERS
Voor de niet-carnaval “deskundige”: Het getal “elf”, het narrengetal of gekkengetal, speelt een belangrijke rol in carnaval. Het bestuursorgaan heet “Raad van ELF”. Vanaf 11 november (de elfde van de elfde) is de Raad in de weer met de voorbereidingen van Carnaval. Leeftijden worden met carnaval altijd uitgedrukt in een veelvoud van 11, in dit geval dus 4 x 11 jaar.
Met Carnaval wordt de aap regelmatig voorzien van een vers banaantje.
Beelden die verwijzen naar carnaval zijn niet uitzonderlijk in Brabant. Andere “carnavalsbeelden” zien we in omliggende dorpen zoals: Sinte Juttemis in Breda, Verbroedering en ‘t Boemeltje in Prinsenbeek, Nil in Prinsenhage en D’n Bosuil in Ulvenhout.

Omschrijving: beeld van echtpaar
Kunstenaar: Wim Verhagen – RKD
Hoogte: 1,5 meter
Jaar: 15 november 1986
Materiaal: brons
Locatie: hoek Pastoor Doensstraat / Kloosterstraat N51 33.917 E4 49.860

Het verhaal:
Een subsidieverzoek voor het beeld van de gemeente werd aanvankelijk door Gedeputeerde Staten van Noord Brabant afgewezen. De Provinciale Adviescommissie Beeldende Kunst Aankopen en Opdrachten oordeelde dat de kwaliteit van het kunstwerk in relatie tot andere werken – waarvoor toekenning van de aangevraagde subsidie geadviseerd werd – onvoldoende was. Hoewel er geen geld uit Den Bosch kwam zette wethouder Jack van Gils door. Hij werd gesteund door enkele schenkers (Rabobank ƒ 5000,-, Amroprojecten ƒ 3000,- en de Primarkt ƒ 3000,-) die bepleitten de directe omgeving van hun vestigingen voor het publiek, c.q. de inwoners van Bavel aantrekkelijk te maken. In het raadsvoorstel kwam de ontbrekende ƒ 20.000,– uit de gemeentelijke pot.
Volgens de kunstenaar verbeeldt het kunstwerk enerzijds een emotie naar het verleden en anderzijds een emotie van voorzichtige terughoudendheid naar de toekomst toe. Het beeld moest een sociale functie krijgen en het heeft een prominente plaats gekregen op het door Openbare Werken aangelegde rustieke plein. In het kader van de dorpsvernieuwing was daar ruimte voor een kunstwerk. Het echtpaar kijkt vanaf de hardstenen bank uit op het ‘nieuwe’ Bavel terwijl achter hen oude gevels en de kerk liggen. Op 15 november 1986 werd het onthuld door wethouder Jack van Gils.