Mozaïeken / tegels

Aanvullingen en correcties over kunst en beelden in de gemeente Breda worden zeer gewaardeerd. U kunt uw informatie zenden naar het emailadres als vermeld op de pagina INFO / CONTACT
Laatste update van deze pagina 10-11-2023

Mozaïek is een kunstvorm waarbij een grote afbeelding wordt vervaardigd uit een groot aantal kleine gekleurde steentjes (tesserae) of tegels, die in een vloer of wand worden gemetseld.

Tegeltableau: tegels met afbeelding van west Brabant
Hoogte: ca. 80 cm
Breedte: ca. 100 cm
Materiaal: keramiek
Locatie: entree kasteel Bouvigne, Bouvignelaan 5

Het verhaal:
Tegelmozaïek van WestBrabant.

Mozaïek: boven voordeur
Kunstenaar: Leo Creton – RKD
Afm.: ca. 90×60 cm
Jaar: 1960
Materiaal: keramiek
Locatie: Brabantlaan 32

Het verhaal:
Mozaïek met 3 zwaluwen. Het huis is gebouwd door architect de Wilde. Niet bekend is of de architect en de kunstenaar elkaar kenden en waarom het mozaïek op dit huis terecht is gekomen.

Mozaïek: in gevel met tegels
Kunstenaar: Mans Meijer – RKD
Hoogte: 3 meter
Breedte: 3,8 meter
Jaar: 1959
Materiaal: tegels
Locatie: Dr. Struckenstraat 4-94 Brugflat N51 34.752 E4 45.727

Het verhaal:
Dit tegelmozaïek bevindt zich naast de entree van de Brugflat.
Nillmij was een maatschappij die in diverse plaatsen in onroerend goed financierde. In veel gebouwen liet de onderneming een ‘handtekening’ achter. In Breda is deze handtekening te vinden op de Brugflat en de flats in de St. Ignatuisstraat. Het kunstwerk bij Residentie Vredenbergh aan de Claudius Prinsenlaan is met de sloop van het gebouw verloren gegaan.
Links in de rode cirkel van het logo is de tekst “1859” aangebracht. Het getal staat voor het oprichtingsjaar van de Nillmij in Nederlands-Indië. Het logo bestaat uit de volgende 3 onderdelen.
– Het jongetje = vertrouwen in de toekomst
– De balk of meetlat = het bouwen
– De olifant = de kracht van de verzekeringen
Op de gevelstenen komt daarnaast voor:
– het huis = het vastgoed.
De goudkleurige steen is gesigneerd door kunstenaar ‘Mans M’. Normaal signeerde hij met ‘M Meijer’.

Omschrijving: Poolse kapel
Kunstenaar: Frans Verhaak – RKD / Jan Gladdines – RKD
Hoogte mozaïek: 1,6 meter
Breedte mozaïek: 1,04 meter
Jaar: 1954
Materiaal: keramiek en zandsteen
Status: oorlogsmonument Nationaal Comité 4 en 5 mei
Locatie: Plantsoen Claudius Prinsenlaan en Wilhelminasingel

Het verhaal:
De Poolse kapel is een geschenk van Breda aan de Poolse gemeenschap, een dankbetuiging voor de bevrijding in 1944. In de kapel is een afbeelding van de Poolse Madonna aangebracht. De heilige moeder en haar kind zijn gebaseerd op de icoon van O.L.V. van Czetochowa in de gelijknamige bedevaartsplaats in zuid-Polen. Maria is afgebeeld als Hodegetria; Zij die de weg wijst. Met haar rechterhand wijst Maria naar het kind Jezus die op haar arm zit.
De afbeelding is opgebouwd uit mozaïektegeltjes en ingelegd met edelstenen en bladgoud. Voor de afbeelding zijn 260 (13 x 20) mozaïeksteentjes gebruikt.
De kapel is een ontwerp van architectenbureau Siebers & van Dael, de zandstenen lijst is gemaakt door de beeldhouwer Frans Verhaak en de Madonna is van de hand van de kunstenaar Jan Gladdines.
Op de achterzijde bevindt zich een gevelsteen met de inscriptie: “UIT DANK VOOR BEVRIJDING 1944” en “GEBOUWD 1954 IN MARIA JAAR”.
Op 23 juni 2020 werd door een BLM activist de Madonna bekladdend terwijl de Madonna niets met onderdrukking te maken heeft. Dit tot groot ongenoegen van de Poolse gemeenschap. De gemeente heeft direct de bekladding verwijderd.
Voor het mozaïek staat een altaar van ca. 4 x 1 x 1.2 m die eveneens van de hand van de kunstenaar is.
Poolse herdenkingsmonumenten komen veel voor in Breda (8x). Ze zijn te zien:
– bij het herdenkingsmonument op de Claudius Prinsenlaan
– in het Maria kapelletje, Laan van Mertersem, zie hieronder
– in het Pools erehof, Vogelenzanglaan
– bij het oorlogsmonument in het Wilheminapark
– bij de Panther D tank in jet Wilhelminapark
– bij het Pools militair ereveld aan de Ettensebaan
– Bij het Pools monument aan de Kerkstraat in Bavel

Mozaïek: in gevel van 2 kinderen
Hoogte: ca. 5,5 meter
Breedte: ca. 6 meter
Materiaal: keramiek
Locatie: Sengers, Halstraat 10

Het verhaal:
Een opmerkelijke en unieke verschijning in de binnenstad is deze tegelmozaïek in grijstinten die tegen een moderne gevel is gemonteerd. Dit is waarschijnlijk het enige tegelmozaïek dat überhaupt tegen een gevel is gemonteerd in Breda. Daarnaast is het mozaïek bijzonder vanwege zijn afbeelding en zijn grootte. Het mozaïek bestaat uit tienduizenden steentjes. De moderne gevel is enigszins eigenzinnig in een straat die gemiddeld als oud bestempeld kan worden.

Mozaïek: in gevel met reetjes
Hoogte: 1 meter
Breedte: 2,15 meter
Materiaal: keramiek
Locatie: BO De Fontein nabij rotonde Hooghout 130

Het verhaal:
Dit geveltje van een klaslokaal van basisschool de Fonteinis is versierd met weide en diverse reetjes. Wie goed kijkt ziet 3 reetjes.
Verder geen info bekend over dit tegelmozaïek bij de redactie.

Omschrijving: tegeltableaus met sterrenbeelden
Kunstenaar: Janus Nuiten – RKD
Materiaal: keramiek
Locatie: Dependance KBS Laurentius school, Keermanslaan

Het verhaal:
In 2020 leek het er op dat die kunstwerk verloren zou gaan. Vanwege de verbouwing van schoolgebouw naar appartementengebouw werd serieus gekeken of het kunstwerk in zijn geheel of gedeeltelijk behouden kon blijven. Het zou muurvast aangebracht zijn aan zware, betonnen balken. De constructie liet het niet toe de tegeltableaus te verwijderen, zonder het werk te beschadigen. Bij nader onderzoek bleek dat de tegels op behangpapier waren geplakt. De betrokken tegelrestaurateur kon de tegels wegsteken met een plamuurmes en zo in zijn geheel behouden. Het heemschut is het gelukt met subsidie een en ander te bekostigen en heeft herplaatsing bedongen.

Tegeltableau: met tegels in fronton boven hoofdingang
Hoogte:
Jaar: 8 oktober 1913
Materiaal: keramiek
Locatie: Laurenspark

Het verhaal:
Dit mozaïek is te vinden in het midden van het gebouw boven de hoofdingang.
Het voormalige Laurensziekenhuis werd op 8 oktober 1913 in gebruik genomen. In 1995 zijn het Laurensziekenhuis en kapel verbouwd tot appartementen. Samen met de achterliggende nieuwbouwwijk vormen ze ‘het Laurenspark’.

.

(foto oude situatie, Regina Pacis huishoudschool)

Mozaïek: aan muur
Naam: De meisjes van de Heuvel
Kunstenaar: Piet Buijs – RKD
Hoogte: ca. 1,5 meter
Materiaal: keramiek
Locatie: Mgr. Nolensplein, kinderdagverblijf van Kober / het nieuwe huis (sinds 2013)

Het verhaal:
Met de op handen zijnde afbraak van de voormalige Regina Pacis huishoudschool, beter bekend als Heuvel 100, dreigden de drie kunstwerken die zich in en tegen het gebouw bevonden, verloren te gaan. Wijkraad Heuvel en betrokken Bredanaars hebben samen met de gemeente en Laurentius Wonen de kunstwerken gered. Van meet af aan stond voor de initiatiefnemers vast dat de kunstwerken door herplaatsing behouden moesten blijven, liefst in de wijk waar heel veel bewoners ermee zijn opgegroeid.
Voor het aan de binnenzijde van gebouw bevestigde kunstwerk toonden de gemeente Breda en Laurentius aanvankelijk niet bereid tot professionele verwijdering. Dat zou te complex zijn en de kosten te hoog. Het kunstwerk werd gered voor de slopershamer, nadat belangengroep “Behoud Kunstwerken Heuvel 100” zich sterk maakte voor behoud van 3 kunstwerken. De kosten werden uiteindelijk opgehoest door de Stichting Wijkbelang Heuvel.
Het mozaïek is typerend voor de oorspronkelijke huishoudschool en karakteristiek over de denkwijze hoe men in de twintigste eeuw dacht over de man-vrouw verhouding. De vrouw zorgt voor de kinderen en hoort achter het fornuis, dat spat er aan alle kanten vanaf! De afbeelding toont 5 verschillende meisjes/vrouwen die zich bezig houden met huishoudelijke taken. Het zijn de taken: strijken, kinderen wassen, kinderen grootbrengen en schoonmaken.

Mozaïek: aan muur
Kunstenaar: Piet Buijs – RKD
Hoogte: ca. 1 meter
Jaar: 1-6-1967
Materiaal: keramiek
Locatie: Overakkerstraat 194

Het verhaal:
Piet Buijs maakte diverse mozaïeken voor Breda zoals uit deze pagina blijkt.

Tegeltableau: in gevel met tegels
Hoogte: 1,2 meter
Breedte: 5 meter
Materiaal: keramiek
Locatie: Basisschool De Rosmolen, Pennendijk (zijde) N51 32.868 E4 47.931

Het verhaal:
Een van de muren van de school is aan de zijde van de Pennendijk versierd met dit tegelmozaïek dat gemaakt is door de schoolkinderen.

Mozaïek: in gevel met stenen
Kunstenaar: Berend Hendriks (waarschijnlijk)– RKD
Hoogte: ca. 2,9 meter
Breedte: ca. 3,8 meter
Jaar: 1959
Materiaal: baksteen
Locatie: Tessenderlandt school Van Riebeecklaan 2 N51 34.785 E4 47.751

Het verhaal:
Dit metselwerk is reeds aangelegd bij de nieuwbouw van de school. Het bevindt zich aan op het schoolplein op de gevel van de sportzaal. Voorheen heette de school KTS (katholieke technische school) Blauwe Kei. De verwijzing naar de Blauwe Kei is opvallend omdat in principe de school het Sportpark ligt.
In de afbeelding zijn sporters weergegeven. De afbeelding is aangebracht op de muur van de sportzaal op het binnenplein van de school.
Het mozaïek is vrijwel zeker uit de hand van Berend Hendriks. Het is in ieder geval in de lijn met zijn stijl.

Mozaïek: met stilleven met mensen en dieren
Kunstenaar: Piet Buijs – RKD
Hoogte: ca. 45 cm
Breedte:
Jaar:
Materiaal: keramiek
Locatie: Green Hill, Sabastraat 21-213

Het verhaal:
Het kunstwerk dreigde verloren te gaan bij de sloop van Heuvel 100 in 2011, de voormalige Regina Pacis huishoudschool. Het kunstwerk werd gered voor de slopershamer, nadat belangengroep “Behoud Kunstwerken Heuvel 100” zich bij de gemeente sterk maakte voor behoud van 3 kunstwerken. Het aan de gevel bevestigde kunstwerk werd vakkundig verwijderd. De kosten werden daarbij gedeeld door de gemeente Breda en woningstichting Laurentius.
Het mozaïek werd opgeknapt en kreeg sinds 2014 een plaatsje in de entreehal van appartementencomplex Green Hill.

Tegeltableau: in gevel met tegels
Jaar: ca. 1970/75
Hoogte: 3,4 meter
Materiaal: keramiek
Locatie: Basisschool Griffioen, Schoolstraat 45, Prinsenbeek N51 36.002 E4 42.605

Het verhaal:
Dit mozaïek geeft de afbeelding weer van een griffioen, de naam van de school. Een griffioen is een Oudgrieks fabeldier met de kop, voorpoten en vleugels van een adelaar en de romp, achterpoten en staart van een leeuw.
Dit mozaïek is begin 2022 verwijderd nadat een deel van de school werd gesloopt om ruimte te maken voor nieuwbouw. Bij het hoogste punt van de nieuwbouw in april 2023 is het tegeltableau teruggeplaatst op de nieuwe gevel.

Mozaïek: met afdruk van vogel op gevel
Kunstenaar: Piet Verster – RKD
Hoogte: 2 meter
Jaar: 6-6-1958
Materiaal: steenstrips
Locatie: Wilhelminapark / t.o. Paul Windhausenweg 7

Het verhaal:
In 1957 keurde de Bredase gemeenteraad een voorstel goed met betrekking tot de bouw van een tweede paviljoen voor de recreatie van ouden van dagen.
Na de eerdere bouw van het paviljoen in het van Sonsbeeckpark (1955), werd dan ook op 6 juni 1958 door Wethouder Romsom een tweede paviljoen aan het Wilhelminapark geopend.
Het gebouw is een typisch product van de 50-er-jaren stijl. Dit zag men ook terug in het interieur van destijds.
Het gebouwtje werd door de Gemeente verhuurd aan de Visvereniging KEHSV. In die tijd was het paviljoen vrijwel elke dag toegankelijk voor bejaarde- en invalide leden van de vereniging.
Ook voor de botenclub “Het Stormanker”, waarvan de leden regelmatig hun zelfgebouwde modelboten laten varen op de grote vijver, werd het paviljoen de thuisbasis.
In 1983 werd tegenover het paviljoen aan de Wilhelminavijver een visbordes aangelegd. Bij de aanleg werd voorzien in de bereikbaarheid voor rolstoelgebruikers.
In 1988 werd het gebouwtje door zelfredzaamheid van de leden uitgebouwd. Aan beide zijden van het paviljoen werd een aanbouw gerealiseerd waardoor de beschikbare binnenruimte 2 keer zo groot werd.
Medio 2013 heeft de gemeente Breda het paviljoengebouw in het Wilhelminapark verkocht aan een particulier. Het gebouw dat zich in een slechte onderhoudstoestand bevond, is (mede dankzij de hulp van vrijwilligers en sponsoren) van binnen en buiten opgeknapt. Eind 2013 is het gebouw in gebruik genomen door de Stichting Vrienden Wilhelminavijver. De stichting is een initiatief van een aantal buurtbewoners uit de wijk Zandberg en Sportpark. Het paviljoen heeft nu de naam Het Visserskot.
Het oorspronkelijke kunstwerk uit 1958 bevindt zich nog steeds in de gevel van het gebouw. In 2013 werd het kunstwerk geaccentueerd door de muur donker te schilderen en de strips van het mozaïek wit te maken waardoor het contrast werd vergroot en de zichtbaarheid werd verbeterd. De vogel is nu ook het symbool van de stichting.