Verdwenen kunst

Aanvullingen en correcties over verdwenen kunst in de gemeente Breda worden zeer gewaardeerd. U kunt uw informatie zenden naar het emailadres als vermeld op de pagina INFO / CONTACT
Laatste update van deze pagina 22-3-2024

Helaas zijn er beelden die weer verdwijnen in de stad. Hier kunnen verschillende redenen aan ten grondslag liggen zoals:
– Diefstal
– Tijdelijke tentoonstelling / opstelling
– Vernietiging / beschadiging / sloop
– Verwering / versleten

Omschrijving: Boezemmonument
Kunstenaar: Marinus van den Boezem – RKD
Materiaal: o.a. staal en hardsteen
Hoogte: ca. 3 meter
Jaar: van 1975 tot ?
Locatie: hoek Academiesingel en Willemstraat N51 35.593 E4 46.768

Het verhaal
Het Boezemmonument was een romantisch-lyrisch plateau, uitgevoerd door openbare werken en het energie- en waterbedrijf van de gemeente. Het kunstobject was vervaardigd in opdracht van het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (toen WVC) in samenwerking met de gemeente Breda op initiatief van de projectgroep Beelden Buiten.
In het midden van het plateau stond een hardstenen plaat met de afbeelding van twee voetafdrukken gericht naar het park. Op elke hoek van het plateau stond een luidspreker op palen opgesteld gericht naar de voetafdrukken. Zodra een belangstellende op de hardstenen plaat ging staan, hoorde hij een romantisch-lyrische vertolking van de kunstenaar zelf over het stadspark.

Omschrijving: Map
Kunstenaar: Aram Bertholl (D) – RKD
Materiaal: o.a. staal en aluminium
Hoogte: ca. 4 meter
Jaar: van 18-12-2012 tot 31-1-2014
Locatie: hoek Academiesingel en Willemstraat N51 35.593 E4 46.768

Het verhaal:
De Duitse kunstenaar onderzocht hoe groot de rode marker van Google Maps in de fysieke ruimte zou zijn. Het resultaat: een levensgrote rode marker die overeenkomt met de marker in de web-interface wanneer de kaart maximaal is ingezoomd.
Het werd voor het Graphic Design Festival naar Breda gehaald waarna het de gemeente werd aangeboden voor 12.500 euro. Helaas was dit in tijden van crisis allemaal iets te duur. Uiteindelijk bleef het kunstwerk twee jaar ‘illegaal’ staan tot het voor ruim 50.000 euro verkocht werd aan een Franse kunstverzamelaar.
In 2006 creëerde Bartholl voor het eerst een openbare kunstinstallatie genaamd Map. Bartholl installeerde de grote fysieke weergave van de Google Maps -pin op de exacte locatie die Google Maps identificeert als het centrum van een stad. Maps heeft onder ander op de volgende locaties gestaan: Berlijn (2007), Taipei (2010), Arles (2013), Tallinn, Kassel, Arnsberg (2019) en San Francisco (2019). Elk sculptuur bleef ongeveer drie maanden staan. Meestal viel dit samen met een lokaal kunstfestival of tentoonstelling.
De serie is ontworpen om het bewustzijn van de kijkers van de toenemende overlap tussen de virtuele en de fysieke invloed te vergroten en om de invloed van mappingdiensten op de percepties van de locatie te benadrukken. Bartholl’s fysieke representaties van de Google Maps -pin dringt er bij kijkers op aan de informatie te evalueren die wordt gegeven door gedigitaliseerde kaarten, de betekenis van het ‘centrum’ van een stad, de politisering van grenzen en andere kwesties met betrekking tot kaarten en de digitale versus de fysieke wereld.

Naam: papierprikker
Omschrijving: object van staal
Kunstenaar: Marinus Boender – RKD
Hoogte: ca.
Jaar: 2008
Materiaal: staal
Locatie: Backer en Ruebweg ter hoogte van de brug over de Mark N51 36.096 E4 45.756

Het verhaal:
Deze enorme papierprikker staat symbolisch in het voormalige terrein van papierverwerker Van Puijfelik waar de balen met oud papier liggen. Ondanks zijn grote afmeting en de locatie vlak langs de noordelijke rondweg leidt dit kunstwerk een onopvallend en ongemerkt bestaan.
In 2014 is het “papiertje” van de prikker gewaaid, waardoor er alleen een zielig mastje over bleef. In 2016 is Van Puijfelik verhuisd en vertrokken van het terrein. De mast is uiteindelijk ook verdwenen ca. 2019.

Omschrijving: Aphrodite Kallipygos
Kunstenares: Marianne Peijnenburg – RKD
Hoogte: levensgroot
Jaar: 21 t/m 28 -9-2013
Materiaal: ongebakken klei
Locatie: t.o. Belcrumweg 19 middenberm

Het verhaal:
BNDeStem meldde op 29 november 2013 het volgende bericht:
Sensuele billen van Aphrodite in Breda gestolen
BREDA – De billen van Aphrodite zijn gestolen. Het achterwerk was onderdeel van een beeld dat tijdelijk in de middenberm van de Belcrumweg in Breda was geplaatst. Dat meldt BN DeStem vrijdag.
Het was een ‘Aphrodite Kallipygos’. Een replica van een standbeeld uit de oudheid, dat ook wel Aphrodite met de mooie billen wordt genoemd.
Om met de billen aan de haal te gaan, sloegen vandalen het hele beeld kapot. Het onderste deel, benen en voeten, liggen zij aan zij met één resterende arm in het gras.
De Aphrodite, een werk van beeldend kunstenares Marianne Peijnenburg, was er neergezet om aandacht te vragen voor de expositie Schaamteloos m/v die op dit moment in Electron in Breda plaatsvindt.
De politie had Electron al gewaarschuwd dat de kans groot was dat het werk vandalen zou aantrekken. Het beeld stond er precies een week.

Omschrijving: abstract sculptuur aan gevel
Kunstenaar: Aart van den IJssel – RKD
Hoogte: 3,65 meter
Jaar: tot december 2013
Materiaal: brons
Locatie: NHTV-school, Beverweg N51 35.358 E4 47.858

Het verhaal:
Deze sculptuur bevond zich op de gevel van de sportzaal (gebouw V) van de NHTV-school aan de Beverweg zijde. Met de sloop van de sportzaal is dit kunstwerk verwijderd.

Omschrijving: mozaïek
Kunstenaar: J.J.L. Elewout
Jaar: tot 2007
Materiaal:
Locatie: St. Jozefmavo, Bisonstraat 3

Het verhaal:
De school is in 2007 gesloopt. Met de sloop is waarschijnlijk dit kunstwerk ook gesloopt.

Omschrijving: mozaïek
Kunstenaar: J.J.L. Elewout
Jaar: tot 2007
Materiaal:
Locatie: St. Jozefmavo, Bisonstraat 3

Het verhaal:
De school is in 2007 gesloopt. Met de sloop is waarschijnlijk dit kunstwerk ook gesloopt.

Omschrijving: mozaïek
Kunstenaar: J.J.L. Elewout
Jaar: tot 2007
Materiaal:
Locatie: St. Jozefmavo, Bisonstraat 3

Het verhaal:
De school is in 2007 gesloopt. Met de sloop is waarschijnlijk dit kunstwerk ook gesloopt.

Omschrijving: abstract beeld
Materiaal: steen
Hoogte: ca. 1 meter
Locatie: Boeimeerweg 2 N51 34.252 E4 46.390

Het Verhaal:
Het beeld stond eens in de voortuin vlak naast de entree van Zorgcentrum Boeimeer.

Naam: Nereïde op Triton
Omschrijving: beeld van zeenimf
Kunstenaar: Nic Jonk – RKD
Jaar: 1974
Materiaal: brons
Locatie: Boschstraat 22 N51 35.385 E4 46.862

Het verhaal:
Dit beeld heeft een opmerkelijk verhaal. Het heeft al verschillende locaties in Breda gestaan: Claudius Prinsenlaan, Hertog Hendriklaan en de Ginnekenstraat (1974). In afwachting van een definitieve plaats is het beeld destijds onder gebracht bij de Beyerd. Het beeld is echter nooit meer herplaatst in Breda. We kunnen alleen speculeren waar het is gebleven. Is het beland in een privétuin? Was het beeld te seksueel voor herplaatsing? Staat het te verstoffen in een archief?

De Nereïden zijn in de Griekse mythologie de dochters van de zeegod Nereus en Doris, een Oceanide. Deze zeenimfen worden verondersteld blauwe haren te hebben. Ze vergezellen, samen met de Tritons, de zeegod Poseidon en ze zijn zeelui behulpzaam tijdens zware stormen.
Elke nimf vertegenwoordigt een facet van het zeeleven, zoals golven, kusten en stranden en/of vaardigheden van zeelui, zoals kracht, snelheid, bekwaamheid enz. Ze wonen samen met hun vader in een zilveren grot op de bodem van de Egeïsche Zee. Officieus was Thetis hun leidster. Enigszins apart staat de koningin van de zee, Amphitrite, maar zij heeft dezelfde ouders.
Triton is een god uit de Griekse mythologie. Triton was een zoon van Poseidon en Amphitrite en broer van Rhode, Kymopolea en Benthesikyme. Als Poseidon in een vrolijke bui was, ging hij naar het wateroppervlak met zijn vierspan. Triton, half mens, half vis reed hij over het water met paarden en zeemonsters en blies hij op de kinkhoorn om de golven te bedaren.
Triton wordt in de Griekse mythologie meestal voorgesteld met het hoofd en de romp van een man en de staart van een vis, een meerman. Hij was een soort koning van de zee, die samen regeerde met verscheidene van zijn broers onder het waakzame oog van de zeegod, Poseidon.

Op het beeld zien we hoe Nereïde de liefde bedrijft met Triton. Mogelijk was het beeld te schokkend en is het daarom niet herplaatst. Vergelijkbare beelden van de kunstenaar zijn geplaatst in de gemeenten: TU Eindhoven (1962), Slotervaart Amsterdam (1964) en Ridderplantsoen Utrecht (1972). Deze beelden zijn bijna of misschien wel helemaal identiek, maar omdat deze beelden er al stonden voordat het beeld in Breda “spoorloos” was kunnen we aannemen dat het om andere exemplaren gaat.

Naam: Binnen-in
Omschrijving: abstract
Kunstenaar: Felix van Breugel – RKD
Hoogte: ca. 1,5 meter
Breedte: ca. 1,5 meter
Jaar: 1992 tot 29-11-2019
Materiaal: hout
Locatie: voormalig Langedijk Ziekenhuis, Diaconessenweg

Het verhaal:
Dit abstract bevindt zich in de hal van het ziekenhuis aan de linkerzijde richting de liften. Het postadres van het ziekenhuis is Langendijk 75. Na het gereedkomen van de nieuwbouw van het Amphia Ziekenhuis aan de Molengracht zijn alle patiënten op 29-11-2019 verhuisd naar het nieuwe ziekenhuis. Bij de redactie is niet bekend wat er met dit kunstwerk is gebeurd, maar het ligt hoogstwaarschijnlijk opgeslagen bij het Amphia Ziekenhuis.

Naam: De Opgetogen Vrouw
Omschrijving: abstract beeld van persoon
Kunstenaar: Dick Fluitsma – RKD
Hoogte: ca. 1,2 meter
Jaar: 1992-1993
Materiaal: hout
Sokkel: hout, hoogte ca. 80 cm
Locatie: voormalig Langedijk Ziekenhuis, Diaconessenweg

Het verhaal:
Dit abstract bevindt zich in de hal van het ziekenhuis vlakbij de hoofdentree. Het postadres van het ziekenhuis is Langendijk 75. Na het gereedkomen van de nieuwbouw van het Amphia Ziekenhuis aan de Molengracht zijn alle patiënten op 29-11-2019 verhuisd naar het nieuwe ziekenhuis. Bij de redactie is niet bekend wat er met dit kunstwerk is gebeurd, maar het ligt hoogstwaarschijnlijk opgeslagen bij het Amphia Ziekenhuis.
Andere kunstwerken van de Bredase kunstenaar zijn: Paard, Stoel met gevouwen leuning, muur

Omschrijving: paneel van glas in beton
Kunstenaar: Berend Hendriks – RKD
Afm.: ca. 2,1 x 2,1 meter
Jaar: ca, 1959
Materiaal: gebrandschilderd glas
Locatie: voormalig Langedijk Ziekenhuis, Diaconessenweg

Het verhaal:
Dit paneel stond boven de oude hoofdingang van het ziekenhuis. Het was aangebracht op de 3e etage waar een kapelletje was. Later is er nieuwbouw voor geplaatst en was het jaren lang niet te zien. Aanvankelijk was het kunstwerk niet te reden bij de sloop van het ziekenhuis in 2023, maar het is toch nog gelukt het los te krijgen. De toekomstige bestemming is waarschijnlijk nog niet bekend.

Omschrijving: abstract
Hoogte: ca. 5,5 meter
Jaar: tot 2014
Materiaal: beton
Locatie: Doctor Jan Ingen Houszplein (Haagpoort)

Het verhaal:
In 2014 is het plein gerenoveerd. Het kunstwerk op het plein was net als het plein zelf enigszins verwaarloosd. Na de renovatie van het plein is het kunstwerk niet meer teruggekomen en waarschijnlijk gesloopt.

Omschrijving: bank
Jaar: tot 2014
Materiaal: beton
Locatie: Doctor Jan Ingen Houszplein (Haagpoort)

Naam: zeemeermin
Omschrijving: beeld van zeemeermin
Kunstenaar: Joop Hekman – RKD
Jaar: 15-6-1967
Materiaal: brons
Locatie: Doorboslaan

Het verhaal:
Eigenlijk was het beeld niet bedoeld voor de vijver van Waterleiding Maatschappij Noord-West Brabant maar voor een fontein bij de stadsschouwburg in Utrecht. Het ontwerp won een tweekamp met een andere Utrechtse kunstenaar. Vanwege financieringsproblemen duurde het vier jaar voordat de kunstenaar definitief opdracht kreeg van de gemeente. In overleg met een adviescommissie kwam Hekman anderhalf jaar later met een nieuw ontwerp dat ook werd uitgevoerd. De zeemeermin verdween in de la om er pas uit te komen toen er een kunstwerk moest komen in opdracht van de Waterleiding Maatschappij in Breda. Hier was men heel content met het ontwerp en bij de opening van het ENWA-gebouw in 1967 werd het beeld door de gemeente en aandeelhouders aangeboden aan de maatschappij. De onthulling door burgemeester Merkx ging gepaard met veel hilariteit, het doek bleef haken achter alle denkbare uitsteeksels van het beeld.
Het beeld is niet meer aanwezig en de ENWA bestaat al lang niet meer. Het gebouw heeft plaats gemaakt voor nieuwbouw.

Naam: Nijlboot
Omschrijving:
Kunstenaar: Hanneke Mols – RKD
Afm.: 210 x 110 x 100 cm
Jaar: 1990
Materiaal: diabas, gneis en hardsteen
Locatie: Klokkenberg, Galderseweg 81

Het verhaal:
Kunstwerk gemaakt ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Klokkenberg in 1993.

Omschrijving: compositie van bomen in cirkel
Kunstenaar: Maarten Koreman – RKD
Hoogte: ca. 25 meter
Jaar: 1995
Materiaal: populieren
Locatie: Graaf Engelbertlaan, naast Esso tankstation

Het verhaal:
Met behulp van een metalen ring dwong de kunstenaar 10 populieren, die als volwassen bomen zijn geplant, samen op te groeien naar één punt. Het uiterlijk van deze wigwam verandert van gedaante met de seizoenen. Onder het bladerdak stond een lezenaar met daarop het gedicht “Luisterplaats” van Yvonne Né. Hier van binnen uit, beleef je dit werk weer op een heel andere manier.
Na een paar jaar bleek het geen succes te zijn en gingen er bomen dood. Uiteindelijk zijn de bomen verwijderd en vervangen door meerdere rechte populieren die op dezelfde cirkel staan. Nog altijd komt de bomenrij in de cirkel mysterieus over, vergelijkbaar met graancirkels en stenen van Stonehenge die op zelfde manier in een cirkel staan.
Het is niet de enige keer dat men bewust bomen scheef heeft gepland in Breda. Langs de Nieuwe Kadijk ter hoogte van Doornbos zijn kleine boompjes onder een hoek geplaatst, maar er is haast niets meer van over. In het “Bolwerk” van het Chassépark staan eveneens boompjes schuin gepland en onderstut door metalen balken. Bomen groeien blijkbaar niet graag scheef. De natuur laat zich niet dwingen!

Omschrijving: beeld van 2 spelende kinderen
Kunstenaar: Jan Spiering – RKD
Jaar: 1973 tot ?
Materiaal: brons
Locatie: Groene Woud 2 aan Fatimastraat zijde

Het verhaal:
Dit beeld is niet meer aanwezig. Het beeld stond in de tuin van de Lager Huishoud- en Nijverheids Onderwijs school. Tegenwoordig heet het de Rotonde (VMBO school).

Naam: Droomhuis
Omschrijving: huisje op wolk!
Kunstenaar: Tom I’lstelle – RKD
Hoogte: ca. 4 meter
Materiaal: metaal, hout, purschuim
Locatie: t.o. Liniestraat 107 naast het spoor N51 35.797 E4 47.140

Het verhaal:
Al enige jaren wordt op het braakliggend terrein “Driehoefijzers Noord” tijdelijke moderne kunst getoond van jonge kunstenaars. De voorwerpen waren het best te zien vanuit de trein op het traject Breda-Tilburg. Wanneer reizigers Breda passeren, doen ze zo enkele indrukken van de stad op.
Dit voorwerp toont een soort huis op een wolk hetgeen staat voor een ‘droomhuis’. De wolk wordt constructief ondersteund door een houten paal. Aan de onderzijde van de paal bevindt zich een dubbele haak in de vorm van een anker. Blijkbaar mag het droomhuis ook weer niet te ver afdrijven.

Omschrijving: terreinwachter
Kunstenaar: Tom I’lstelle – RKD
Hoogte: ca. 4 meter incl. paal.
Jaar: juli 2014 tot januari 2015
Materiaal: staal en polyester?
Locatie: t.o. Liniestraat 107 naast het spoor N51 35.797 E4 47.140

Naam: High Cloud
Omschrijving: abstract stelsel met metalen stangen
Kunstenaar: Josua Wechsler – RKD
Hoogte: ca, 1,5 meter
Breedte: ca. 5 meter
Jaar: juli 2014 tot januari 2015
Materiaal: metaal
Locatie: t.o. Liniestraat 107 naast het spoor N51 35.797 E4 47.140

Naam: Parasite 02
Omschrijving: abstract symmetrisch figuur
Kunstenares: Sil Krol – RKD
Hoogte: ca. 2 meter
Jaar: juli 2014 tot januari 2015
Materiaal: hout
Locatie: t.o. Liniestraat 107 naast het spoor N51 35.797 E4 47.140

Het verhaal:
“Wordt vervolgd” gaf een tijdelijke en artistieke invulling aan het braakliggend terrein “Driehoefijzers Noord” in Breda. De kunstenaars Sil Krol, Thomas Ritzen, Josua Wechsler, Martin en Inge Riebeek en Tom l’Istelle hebben een eigen invulling gegeven op het thema Wordt Vervolgd. De voorwerpen waren het best te zien vanuit de trein op het traject Breda-Tilburg. Wanneer reizigers Breda passeren, doen ze zo enkele indrukken van de stad op. Eén van die indrukken is het zicht op de vele braakliggende terreinen die Breda rijk is. Zoals bijvoorbeeld het CSM terrein, de Hero en het terrein van bierbrouwerij de Drie Hoefijzers.
De Parasiet was een tijdelijk project voor enkele maanden. Qua bouw en materiaal was het voor een korte periode bedoeld. Uiteindelijk heeft het wat langer gestaan. Na een tijdje begon het hout te verweren en is het kunstwerk verwijderd. Na een opknapbeurt heeft het nog een tijdje bij STEK gestaan, maar na ongeveer een jaar is het gesloopt. Het kunstwerk is geïnspireerd op de zandloperpatroon beschilderingen die je aantreft op oude huizen en boerderijen.
Parasite 02 manifesteert zich als autonoom sculptuur alsook een verplaatsbare, maar onbruikbare unit. De rood-witte punten refereren aan de traditionele beschildering van de Nederlandse raamluiken. Het karakteristieke “zandloperpatroon” is nu getransformeerd naar een abstracte, driedimensionale vorm. Oorspronkelijk dienden de luiken ter bescherming van het huis tegen de elementen, inbrekers en ander ongewenste factoren. Het bood privacy doordat men zich kon afsluiten van de buitenwereld. De signaalkleur rood heeft tevens een waarschuwende werking; bij rood kun je beter uit de buurt blijven. De scherpe uitsteeksels van Parasite 01 versterken deze reactie, het tracht de buitenwereld op afstand te houden. Het impliceert een onnatuurlijke verhouding tussen het individu en omgeving (zowel natuur als samenleving) waarbij de omgeving nauwelijks invloed heeft op het individu; deze gedraagt zich als een parasiet die streeft naar zoveel mogelijk autonomie en autarkie en wil zich niet teveel verbinden met een locatie.

Foto Steven van Eck

Naam: Radio Spiegelstok
Omschrijving: abstract met spiegels op stokken
Kunstenaar: Thomas Ritzen – RKD
Hoogte: 10 meter
Materiaal: staal en sp
Locatie: t.o. Liniestraat 107 naast het spoor N51 35.797 E4 47.140

Naam: Bokkensprongen
Omschrijving: figuratief beeld
Kunstenaar: Omer Gielliet – RKD
Hoogte: x meter
Jaar: 1972
Materiaal: hout
Locatie: Thebe, Lucia verpleeghuis, Liesboslaan 6

Het verhaal:
Aanvankelijk stond het beeld op het strand van Zeeuws-Vlaanderen. De kunstenaar liet de oorspronkelijke vorm grotendeels in tact, sneed er een aantal koppen uit en conserveerde het hout. In 1972 plaatste hij het beeld als goede vriend van de toenmalige directeur in de achtertuin van het verpleeghuis. Begin jaren negentig verdween het werk in een opslag. Na restauratie werd het beeld in 1996 bij de nieuwe entree geplaatst.
De kunstenaar werkte veel met hout dat hij toevallig tegen kwam. Zo gebruikte hij wrakhout, oude bielzen, hout van sluisdeuren maar ook stronken en hele bomen. Bij verschillende werken liet hij zich inspireren door de vorm van het hout, dat hij in handen kreeg.
Het beeld is waarschijnlijk sedertdien toch vergaan en weggehaald.

Omschrijving: 2 schilderijen
Kunstenares: Margot Maaskant –RKD
Hoogte: 2,4 tot 3,12 meter
Montagehoogte: 1e verdieping
Jaar: januari 2006
Locatie: Middellaan N51 35.392 E4 46.063

Het verhaal:
Deze 2 schilderijen bevonden zich op de gevels van de appartementen aan de Middellaan.
Het initiatief van de schilderijen kwam van huismeester Peter Havermans. “De buurt heeft een troosteloos uiterlijk. Er is bijna niets anders te zien dan bakstenen”, vindt hij. Uit een enquête onder de bewoners bleek er, naast gedichten aan de muur en speelplaatsen interesse te zijn voor kunst aan de woonflats.
Samen met bewoonster Jopie Machielsen diende Peter Havermans een aanvraag in bij het project ‘ Hart voor je buurt’. De gemeente Breda, die in 2005 een miljoen euro voor het project beschikbaar stelde, gaf drieduizend euro. Woonstichting Singelveste droeg ook haar steentje bij en betaalde het hout voor de frames en de bevestiging van de schilderijen.
Op de kunstwerken staan onder meer een schets van de oude gasfabriek waar nu het complex De Prins gevestigd is. Op het andere is de Nijverheidssingel in de jaren vijftig te zien.
Twee van de vier schilderijen zijn in augustus 2019 verwijderd om plaats te maken voor een muurschildering van het “Kwatte meisje”. Deze muurschildering is gebaseerd op de Stoom Cacao- en Chocoladefabriek Kwatta die eind 19e op deze locatie stond.
Het is een zeldzaamheid dat schilderijen buiten worden gehangen.

Naam: De schikgodinnen Clotho, Lachesis en Antropos
Omschrijving: ornament met afbeeldingen
Kunstenaar: Niel Steenbergen – RKD
Hoogte: 2 meter
Breedte: 3,5 meter
Jaar: 28-11-1947 / 1984 tot 2015
Materiaal: Frans kalksteen
Locatie: Mozartlaan 7, Kamer van Koophandel N51 34.249 E4 46.071

Het verhaal:
Op vrijdag 19 juli 1946 vierde de Hollandsche Kunstzijde Industrie (HKI) haar zilveren jubileum. In de grote zaal van Concordia onthulde de vicevoorzitter van de centrale ondernemingsraad een maquette van de gedenksteen, die als jubileumgeschenk namens het gehele personeel aan Charles Stulemeyer, de grondlegger van deze Bredase onderneming, werd aangeboden. De voorzitter van het bestuur F.H. Fentener van Vlissingen overhandigde de jubilarissen die 25 jaar werkzaam waren geweest in de H.K.I. een zilveren legpenning, vervaardigd door Niel Steenbergen.
De plannen voor het monumentale H.K.I.-geschenk dateerden uit 1943. Het gezamenlijk personeel besloot een half jaar lang een half procent loon (of salaris) te sparen voor een passend cadeau aan de jubilerende H. K. I. Voor het ontwerpen van een beeld schreef men een prijsvraag uit onder het personeel, die elf inzendingen opleverde, waarvan er twee met een prijs beloond werden.
Niel Steenbergen werd met de uitvoering ervan belast, maar kwam zelf met een geheel nieuw ontwerp van de drie schikgodinnen. De kunstenaar heeft meer dan een jaar aan het beeld gewerkt totdat het op 28 november 1947 onthuld werd op het terrein van de Hollandsche Kunstzijde Industrie. Voorlopig zou het op dat stuk grond blijven staan om later een definitieve plaats te krijgen in de gevel van een nieuw kantoorgebouw dat daar zou verrijzen. Daar is het nooit terechtgekomen. Toen het gebouw van de HKI – inmiddels ENKA – werd afgebroken, werd door de ondernemingsraad de steen aan de gemeente aangeboden. Na een uitvoerige restauratie in 1984 werd het ornament in de tuin van de Kamer van Koophandel aan de Mozartlaan geplaatst. Overwegingen daarbij waren dat er veel verbindingen waren tussen de ENKA en de KvK en dat de KvK een ontmoetingsplaats was voor het bedrijfsleven.
Het werk toont een afbeelding uit de Griekse en Romeinse mythologie en het verbeeldt op symbolische wijze het spinnen van de levensdraad, maar ook de lengte daarvan en het definitieve einde. De drie afgebeelde schikgodinnen zijn de schiksters van het eeuwige noodlot, die met hun attributen in de hand het geschapene beheersen. Clotho (links) aan het spinnewiel staat de spinster, die de levensdraad spon. Lachesis (midden) de lotbeschikster bepaalt de lengte van de levensdraad van elke mens; hoe langer de draad, hoe langer de persoon bleef leven. Atropos (rechts) de onafwendbare knipte de levensdraad van de persoon door wanneer zijn of haar tijd om was.
In de rand van het beeldhouwwerk wordt het hele productieproces van het rayongarenbedrijf uitgebeeld.
In 2015 kondigde de KvK aan weg te gaan van het kantoor aan de Mozartlaan. Uit voorzorg is het kunstwerk van de muur gehaald en in kisten ingepakt. De kisten liggen sindsdien in een depot van de gemeente aan de Slingerweg en wachten op een nieuwe locatie. Daar is echter nog niets van terechtgekomen. De KvK is in 2018 verhuisd naar het nieuwe kantorencomplex aan de Stationslaan (station).
Andere beelden van Niel Steenbergen in Breda zijn: Cosmas en Damianus, Heilige Catharina, Judith met het hoofd van Holofernes en Mencia Monument.

Omschrijving: beeldreliëf
Kunstenaar: Hugo Brouwer (vermoedelijk) – RKD
Hoogte:
Materiaal: steen
Locatie: Stedelijk Gymnasium, Nassausingel 7

Het verhaal:
Bij de intrek van het Stedelijk Gymnasium in het pand werd de entree verplaatst. Dit beeldreliëf kwam daarbij aan de achterzijde terecht.

Naam: Portret
Omschrijving: plastiek van gezicht
Kunstenaar: Rob Brandt – RKD
Hoogte: ca. 2 meter
Jaar: 1988
Materiaal: keramiek
Locatie: Paardewei

Het verhaal:
Dit beeld was een geschenk van de bij de Bedrijfs-Geneeskundige Dienst (BGD) West-Brabant aangesloten bedrijven. De keramische kop is opgebouwd uit een groot aantal fragmenten met felle kleuren geglazuurd en is zeer symbolisch geladen. De fragmenten hebben betrekking op de mens en zijn (werk)omstandigheden, het werkterrein van de BGD. De blauwe ogen verwijzen naar lucht en water, de gele wang naar koren en gezond leven. Het zwart-blauwe voorhoofd en de bijbehorende neus zijn opgebouwd uit een schouder en een arm. Het grote oor bestaat uit een been. Onder de grote rode mond, communicatie, zit een grijsgroen deel, waarmee afbraak is bedoeld. De hals bestaat uit pure klei en symboliseert het geworteld zijn van de mens in deze aarde.
De grote vaasachtige objecten in Terheijden zijn eveneens van de hand van deze kunstenaar. Dit is overigens ook de plaats waar de kunstenaar woont.
De Bedrijfs-Geneeskundige Dienst bestaat ondertussen niet meer.

Omschrijving: abstract sculptuur met gekleurde driehoeken
Hoogte: 4,5 meter
Materiaal: metaal en kunststof
Verlicht: ja
Locatie: achter Princenhagelaan 13

Het verhaal:
Deze sculptuur stond op het achterterrein van het kantoorgebouw aan de Princenhagelaan. Nadat de voormalige huurder het kantoor verliet is ook het kunstwerk verwijderd. Het is aannemelijk dat de huurder het kunstwerk heeft meegenomen.

(foto Van Der Krogt)
Omschrijving: gevelsteen met dierenfiguren: een fazant, een vis, een haan en een zeepaardje.
Hoogte: ca. 5,7 meter
Jaar: voor 1957 tot 2010
Materiaal: steen
Locatie: Schoolstraat 2a, Prinsenbeek N51 35.972 E4 43.052

Het verhaal:
Gesigneerd: monogram PV. Het reliëf bevond zich aan de muur van het voormalige gymnastieklokaal op het plein van de basisschool Apollo en is waarschijnlijk al aangebracht bij de nieuwbouw van de school. In 2010 is de school gesloopt om plaats te maken voor nieuwbouw appartementen.

Naam: Moeder en kind of Preventie
Omschrijving: beeld van moeder met kind
Kunstenaar: Niek van der Geest – RKD
Hoogte: ca. 1,6 meter
Jaar: 1985
Materiaal: brons
Locatie: Schorsmolenstraat 6

Het verhaal:
Aanvankelijk stond dit beeld in de voortuin van de (voormalige) GGD West Brabant. Later verhuisde het naar de achtertuin.
De ruim aanwezige symboliek gaf mede de doorslag bij de keuze voor dit werk. De moeder zorgt voor het kind en beschermt het, probeert onheil te voorkomen en begeleidt het bij de start van zijn reis door het leven. Ook GGD staat voor zorgzaamheid voor de bevolking, voor het voorkomen en bestrijden van rampspoed, voor een brede gezondheidszorg.
Nick van Leest ontwierp het bronzen beeldje ter gelegenheid van de uitbreiding van de kantoren aan de Schorsmolenstraat.
In 2008 is de GGD verhuist. In het pand is het zorghotel Merlinde gekomen.

Omschrijving: object uit meerdere materialen
Kunstenaar: Theo Besemer – RKD
Hoogte: ca. cm
Jaar: 1994
Materiaal:
Locatie: BNDeStem, Spinveld

Het verhaal:
Dit werk werd aangekocht door De Stem ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan van het dagblad. Twee oud-redacteuren onthulden het beeld op het voorplein van de Uitgeversplein Zuid-West Nederland. Pastoor Bastiaensen, oprichter en eerste hoofdredacteur van de Zeeuwse editie van de Stem en Hans Brader, directeur van de krant, blikten in het verleden en het heden. “Menselijke moed en menselijk tekort, daardoor is de De Stem 50 jaar geleden zijn legale bestaan kunnen beginnen. Het dagblad is weliswaar geen medium meer waarmee het evangelie in de wereld klank gegeven wordt, het is wel een positieve krant. De Stem verklankt wat er in de wereld en in het verspreidingsgebied van de krant speelt en gedacht wordt”.
De Stem is in 1998 samengegaan met het Brabants Nieuwsblad. De nieuwe naam werd BNDeStem. In 1999 werd het vervolgens opgeslokt door het Wegener-concern, dat op haar beurt weer overgenomen werd in 2015 door De Persgroep. Het kantoor en de drukkerij aan de Spinveld zijn daarna verdwenen inclusief dit beeld.

Omschrijving: tegelwerk stationstunnel
Kunstenaar: Peter Struycken
Jaar: van 1975 tot 2016
Locatie: Centraal Station, Stationsweg

Het verhaal:
Tot de nieuwbouw van het centraal station in 2016 was er een voetgangerstunnel onder het spoor voor de verbinding tussen het centrum en de Belcrum. De tunnel was geheel betegeld met een kleurrijk en willekeurig repeterend tegelpatroon. Het maakte deel uit van het ‘totaalkunstwerk’, dat beeldend kunstenaar Peter Struycken in 1975 maakte voor het -toen nieuwe- Bredase treinstation. Dat werk bestond uit meerdere complexe tegelpatronen door heel het station.
Het was destijds een van de eerste kunstwerken die in zijn geheel was ontworpen met een computer. Vrij baandbrekend voor wie bedenkt dat IBM pas later, in 1981, de eerste personal computer presenteerde. Computers waren nog allesbehalve gemeengoed in de jaren zeventig. Na de nieuwbouw in 2016 is de tunnel verdwenen omdat mensen en fietsen door het centraal station kunnen wandelen en fietsen.

Naam: Manneke Douche / Fonteinmotief
Omschrijving: beeld van naakt jongetje in fontein
Kunstenaar: Arthur Dupon – RKD
Hoogte: ca. 80 cm
Materiaal: koper
Jaar: 1952 tot 1980
Sokkel: beton, ca. 90 cm
Locatie: Valkenberg park N51 35.473 E4 46.763

Het verhaal:
Het beeldje is een geschenk van het comité Breda Oranjestad en is aangeboden bij de viering van het 700-jarig bestaan van Breda in 1952. Het stond in een vijvertje tegenover de achterkant van het Begijnhof.
Het beeldje is rond 1980 na carnaval gestolen uit het Valkenberg. Breda is Manneke Douche nooit vergeten. In 2012 was het beeldje wekenlang onderwerp van gesprek. De reden voor de ophef was de toevallige vondst van Willem van Ginkel van café Oud Boeimeer. Op internet zag de cafébaas een foto van Landgoed Wouwse Plantage waarop het beeld in de tuin stond van jonkheer Alain Speeckaert. De beheerder van het Valkenberg park Toon Koolen ging persoonlijk kijken op het landgoed. Hij twijfelde er niet aan , was zijn conclusie. Toch was het bewijsmateriaal allerminst waterdicht. Uit het stadsarchief bleek dat Manneke Douche eigenlijk Fonteinmotief heet. Hoe het beeld aan de bijnaam komt moge duidelijk zijn: het manneke vangt met zijn hand een waterstraal op, waardoor hij nat wordt van de spetters.
Het origineel staat op openluchtmuseum Middelheim in Antwerpen. Volgens het museum zijn er 5 kopieën gemaakt van het beeld. Drie daarvan staan in Antwerpen, het vierde in het Valkenberg en waar het vijfde beeld is gebleven is onbekend. Volgens de beheerder van het landgoed was het beeld geschonken aan de toenmalige eigenaar van het landgoed, Alain Speeckaert. Hij kreeg het beeld cadeau toen hij afscheid nam als voorzitter van De Familie, een onafhankelijk ziekenfonds in België. Dit moet zijn gebeurd toen het beeld werd gestolen uit het Valkenberg. De kans dat iemand proletarisch is gaan winkelen in Breda is volgens de beheerder niet erg groot. Is het louter toeval of zal de waarheid nog ooit aan het licht komen?

Foto: Peter Cox
Omschrijving: tekens in asfalt
Kunstenaar: Marius Boender – RKD
Materiaal: graniet
Jaar: 1984 (tot 19??)
Locatie: Valkenberg park N51 35.473 E4 46.763

Het verhaal:
Op twee plaatsen in het voetpad van het park zijn in 1984 abstracte tekens in het asfalt ingegoten. Kunstenaar was hierbij beïnvloed door micro/macro kosmos. Door overlaging van het asfalt in 19?? zijn de tekens echter niet meer zichtbaar.

Tegeltableau: in gevel met tegels
Kunstenaar: mogelijk Jan van den Brink – RKD
Hoogte: 1,95 meter
Breedte: 3,2 meter
Jaar: van ? tot 2021
Materiaal: keramiek
Locatie: Vijverstraat 3, Prinsenbeek

Het verhaal:
Na kleuterschool (De Speelwei), bibliotheek en bedrijfsruimte werd het pand aan de Vijverstraat tot april 2017 in gebruik genomen door het museum van de heemkundekring ‘Op de Beek. Het bestaande gevelbeeld is daarbij blijven zitten. Het kleurrijke gevelbeeld toont onder andere diverse afbeeldingen van spelende kinderen. In 2021 heeft het pand plaats gemaakt voor de nieuwbouw van een appartementencomplex. Bij de redactie is niet bekend wat er met het mozaïek is gebeurd.

Omschrijving: golf in 6 gevelkolommen
Kunstenaar: Dick Fluitsma – RKD
Hoogte:
Jaar: ? tot eind 2014
Materiaal: baksteen
Locatie: Vlaszak 8 N51 35.326 E4 46.833

Het verhaal:
Kunsttoepassing op buitenmuur, bestaande uit horizontale golf in zes elementen, op zes segmenten van de (vooruitgeschoven) stenen buitenmuur.
Eind 2014 is de projectontwikkelaar/aannemer begonnen met de herontwikkeling van het voormalige kantoor van de gemeente tot het appartementen complex Gasthuyspoort. De bestaande bouw is daarbij geheel gestript, wat inhoudt dat de buitengevel met de welvingen is gesloopt.
Andere beelden van de Bredase kunstenaar zijn: Paard, De Opgetogen Vrouw, Stoel met gevouwen leuning

Naam: Het Paard
Omschrijving: beeld van paard
Kunstenaar: Henk Groenhuis – RKD
Jaar: 1973
Hoogte: 80 cm
Materiaal: brons
Locatie: Veemarktstraat 46 N51 35.316 E4 46.727

Het verhaal:
Henk Groenhuis is geïnspireerd door Egypte. “De verstilling, het magische, de beelden waarvan alle overbodige details zijn weggelaten.” Zijn Egyptische beeldjes werden gevonden door een broer die hun vader overhaalde de jonge Henk naar Sint Joost te sturen. Vijftien jaar was hij. Hij kreeg beeldhouwles van Jan Gladinnes, won in 1959 de Sint Joostpenning. Die verwerkte hij in een sculptuur van een stier. Een verwijzing naar Zeus, naar Europa. De stier, ook zijn sterrenbeeld, komt vaker terug in zijn werk. Zoals meer dieren. Het Paard, dat voor het bisschoppelijk paleis in Breda stond. Het Paard is gestolen. Sindsdien is er niets meer van het beeld bespeurd. Het Paard staat waarschijnlijk ergens in een achtertuin.
Henk Groenhuis heeft de Academie voor Beeldende Kunsten St Joost in Breda gevolgd en is sinds 1954 werkzaam geweest in Breda.
Andere beelden in Breda van de kunstenaar zijn: Bokje, Growing Old, Kolgans, Spelende kinderen, Varkentje

Naam: Dizzy of Sterrenkijker
Omschrijving: figuratief beeld van Dizzy Gillespie
Kunstenaar: Rogier Ruys – RKD
Hoogte: ca. 2,5 meter
Jaar: 2012 tot dec 2022
Materiaal: kunststof
Tekstbordje: www.artofroger.com
Locatie: De Keyzer, Wilhelminapark 25

Het verhaal:
Het beeld Dizzy is een hommage aan de wereldberoemde Trompettist Dizzy Gillespie en is het 1e xxl muziekbeeld dat als icoon staat voor de muziekbeelden van ART INTO MUSIC. Meerdere beelden zijn wereldwijd in handen van o.a. beroemde muzikanten en het Metropole orkest. Bij sommige Bredanaars staat het beeld ook wel bekend staat als ‘de Sterrenkijker’. Het witte beeld stond vanaf 2012 tot eind 2022 prominent in het plantsoen naast het kantoor van De Keyzer Assurantiën. In december 2022 verhuisde De Keyzer naar een ander pand in de stad en het beeld werd verkocht aan een aannemer. Hoogstwaarschijnlijk komt het beeld in de toekomst terug ter plaatse van herbestemming van de Belcrum Haven.
De gemeente heeft nooit gewild dat ‘Dizzy’ een plaats zou krijgen op dit stukje snippergroen. Na allerlei omzwervingen was het daar terecht gekomen, omdat het de eigenaar wel een leuk idee leek. De afdeling Cultuur van de gemeente was echter niet zo enthousiast over het beeld. In 2016 klonk er al een kritisch geluid: ‘Het werk heeft een eigen charme, maar niet het kwaliteitsniveau dat Breda nastreeft’. Dat kreeg kunstenaar Rogier Ruys te horen toen het plan was opgevat om ‘Dizzy’ te verplaatsen naar de Claudius Prinsenlaan. Zo ver is het dus nooit gekomen. Toen moest het beeld helemaal uit het Bredase straatbeeld verdwijnen en wel voor 1 oktober 2019, dit ter ongenoegen van de kunstenaar. Voor hem was het onbegrijpelijk dat het beeld naar zeven jaar weg moest. Hij vond dat de gemeente Breda nooit openheid heeft gegeven over de reden waarom zijn werk onder de maat is. Wat Ruys wel te horen heeft gekregen is dat de gemeente kiest voor ‘professionele kunstenaars’, met werk waarvan de kwaliteit door ‘deskundigen’ wordt erkend. De gemeente zei dat met De Keyzer is afgesproken dat het kantoor het stukje snippergroen mag gebruiken. Daar zijn wel regels aan verbonden en de plaatsing van een beeld hoorde daar ‘officieel’ niet bij. Wat ‘Dizzy’ betreft, dat is ‘geen kunstwerk dat tot stand is gekomen binnen de kaders van een kunst in het openbare ruimte-traject’. Ruys vond dat zijn werk wel degelijk werd gewaardeerd door grote groepen Bredanaars. De Bredase bewoners mochten zich hier over uitspreken tot 1 oktober 2019. Als een meerderheid ‘Dizzy’ het beeld niets vond, dan zou hij het beeld op 1 oktober weg halen. Ruys startte op internet een actie om zijn beeld te behoeden voor de vergetelheid: http://www.dizzybreda.nl . Uiteindelijk brachten meer dan 544 mensen hun stem uit en werden er meer dan 134 reacties geplaatst. Er was dus veel draagvlak voor het behouden van het beeld op deze locatie.
Uiteindelijk was het een storm in een glas water en is het beeld na 1 oktober gewoon blijven staan.
Is het niet juist beter als de gemeente juist Bredase kunstenaars steunt in plaats van ‘afbreekt’? Daarnaast past het beeld prima in beeld Breda Jazz stad.
Geef hier je reactie. Dizzzzzzzz Leeft ~ Do not Mezz with Dizzy!

Dizzy was eerder te zien bij: Spanjaardsgat ~ Beeldentuin Wolfslaar Breda ~ Norht Sea Jazz ~ HMH Amsterdam ~ Singel Breda.
Andere beelden van de kunstenaar in Breda zijn: Bevlogen, Hemels hoog, Moore Music, Troje, Verbonden.

Naam: Vrijheid
Omschrijving: sculptuur van RVS buizen en figuratief beeld van vogel
Kunstenaar: Peer Eltink – RKD
Hoogte: ca. 4,5 meter
Jaar: 2000 tot 2022
Materiaal: roestvrijstaal
Locatie: De Keyzer, Wilhelminapark 25

Het verhaal:
Dit beeld staat in de tuin aan de achterzijde van het gebouw. In 1999 verhuisde ANWB naar de Nieuwe Ginnekenstraat en assurantiekantoor De Keyzer betrok daarna het pand op de hoek van de Wilhelminasingel en Wilhelminapark. Het werk moet vrijheid en onafhankelijkheid uitdrukken.

Naam: posthoornblazers
Omschrijving: 3 identieke posthoornblazers op hoge zuilen
Kunstenaar: Steef Roothaan – RKD
Hoogte: 1,2 meter
Hoogte zuil: ca. 5 meter
Jaar: 1985 tot 12-2013
Materiaal: Brons
Locatie: Willemstraat 30

Het verhaal:
Steef Roothaan heeft met deze ruiters de entree van Breda (vanaf het station gezien) een beeld willen geven. De 3 Posthoornblazers werden gemaakt in opdracht van PTT-post ter gelegenheid van de opening van het nieuwe kantoor in de Willemstraat in 1985.
De posthoorn werd in de 18e en 19e eeuw gebruikt als signaalinstrument op de vroegere postkoetsen en door postbezorgers te paard (de postiljons), om aan te kondigen dat de postbezorger arriveerde. Zodoende konden mensen ten tijde van het ontbreken van postkantoren hun post bij de postkoets afhalen en nieuwe post ter bezorging aanbieden.
In het embleem van de posterijen in vele landen is een gestileerde posthoorn afgebeeld.
Toch wilde de kunstenaar geen relatie leggen tussen de posthoorns en het postkantoor. De bazuinen zou je al een link naar de vele muzikale activiteiten kunnen zien. De ruiters vormden een entree naar de stad. Als je bij een vreemd station uitstapt kijk je eerst altijd om je heen.
De posthoornblazers was de eerste grote opdracht van de kunstenaar.
De beelden zijn in december 2013 weggehaald vanwege de reconstructie van het stationsgebied.

Verdwenen kunst

Volg deze blog via e-mail

Translate

Blind Walls Breda

Reisverslagen

Het Wapen van Breda

Recente berichten

Verdwenen kunst

Dit delen:

Volg deze blog via e-mail

Translate

Blind Walls Breda

Reisverslagen

Het Wapen van Breda

Recente berichten