Binnenstad

Aanvullingen en correcties over kunst en beelden in de gemeente Breda worden zeer gewaardeerd. U kunt uw informatie zenden naar het emailadres als vermeld op de pagina INFO / CONTACT
Laatste update van deze pagina 22-3-2024

Het centrum betreft het hele gedeelte binnen de singel inclusief Valkenberg Park en het stationsgebied. Het centrum is opgedeeld in de wijken: Schorsmolen, Valkenberg, Chassé en Fellenoord. Op deze pagina vindt u een overzicht van kunstwerken in de binnenstad.
In het centrum zijn minimaal 50 kunstwerken inclusief historische geveldecoraties.

Naam: Windsculpture VI
Omschrijving: abstract
Kunstenaar: Yinka Shonibare – RKD
Hoogte: 6 meter
Jaar: 1 december 2017
Materiaal: glasvezel met stalen frame
Locatie: entree De Barones Lange Brugstraat

Het verhaal:
De tweejarige verbouwing van het winkelcentrum de Barones werd in december 2017 afgerond. Na de verbouwing werd dit kunstwerk in de entree aan de Lange Brugstraat geplaatst. De eigenaar van het pand, Kroonenburg Groep, vierde hiermee de afgeronde herontwikkeling. Het kleurrijke object verbeeldt de beweging van een windvlaag door textiel. Bij de creatie ervan, keek de kunstenaar naar de manier waarop wind zich verplaatst door Afrikaanse waxprinten; een populaire stof in Afrikaanse kledij die een Nederlandse oorsprong heeft. Die bewegingen van de wind waren de blauwdruk voor dit massieve kunstwerk gemaakt van glasvezel en staal. De kunstenaar maakte eerder dergelijke ‘Windsculptures’ die in diverse wereldsteden zijn geplaatst, maar iedere sculptuur is van een unieke beschildering voorzien.

Naam: Luizaerc
Omschrijving: geel abstract, plastiek
Kunstenaar: Nick Ervinck (B) – RKD
Afmetingen: 420 x 300 x 200 cm
Jaar: april 2018
Materiaal: polyester, polyurethaan, beton, staal
Sokkel: beton, hoogte ca. 1,45 meter
Locatie: De Barones winkelcentrum N51 35.259 E4 46.453

Het verhaal:
Uit onderzoek van de kunstenaar naar de Jupiter-kolom ontstond een serie kleine godsbeelden. Net als in Luizado zijn archeologische vondsten zoals helmen, harnassen, borstbeelden en kolommen een directe bron van inspiratie voor de kunstenaar. De waarnemer herkent een aantal elementen, maar zal net zo goed nieuwe vormen ontdekken. LUIZAERC lijkt op een bewaker of een discipel van een godheid die een onbekend heiligdom beschermt. Dit beeldhouwwerk is tegelijkertijd angstaanjagend en fascinerend. Je kunt je afvragen of deze bewaker het rijk verbergt achter een tastbare blik op de wereld. LUIZAERC vertelt bovendien over de constructie van het verleden. Elke historische periode in het verleden wordt anders geïnterpreteerd. LUIZAERC lijkt monumentaal, maar het is tegelijkertijd een bouwwerk van gaten en lacunes. Voor deze sculptuur werd de kunstenaar geïnspireerd door Henry Moore en Hans Arp, die de negatieve of negatieve ruimte als een positieve, constructieve kracht gebruikten.

Naam: de Eerwaarde
Omschrijving: beeld van man
Kunstenares: Carla Rutgers – RKD
Hoogte: 1,8 meter (levensgroot)
Gesigneerd: RH’97
Jaar: van 1997 tot 2015 en vanaf 2017
Materiaal: brons
Locatie: De Barones winkelcentrum 1e verdieping N51 35.259 E4 46.453

Het verhaal:
Deze man kijkt wat rond in het winkelcentrum en misschien kijkt hij wel naar de blote dame op de bank…
De Barones werd in 2015 – juli 2016 verbouwd om te ontpoppen tot een chique winkelcentrum. Het beeld is in 2015 weggehaald vanwege deze verbouwing. Na de verbouwing is het beeld net als onderstaande dame terug gekomen op de galerij. Het beeld staat nu enigszins uit de looproute maar wel heerlijk in het zonnetje achter het glas.

Naam: de Barones
Omschrijving: beeld van zittende naakte vrouw met boa
Kunstenares: Carla Rutgers – RKD
Hoogte: (levensgroot)
Jaar: van 1997 tot 2015 en na juli 2016
Materiaal: brons
Locatie: De Barones winkelcentrum 1e verdieping N51 35.259 E4 46.453

Het verhaal:
Ze zit daar maar een beetje naakt met alleen pumps en een boa op een bank en kijkt achteloos opzij naar de bezoekers van het winkelcentrum. Ze vindt het niet erg als je naast haar komt zitten. Dat gebeurt dan ook regelmatig en niemand stoort zich er aan dat ze bloot is…
De Barones werd in 2015 – juli 2016 verbouwd om te ontpoppen tot een chique winkelcentrum. Het beeld is in 2015 weggehaald vanwege deze verbouwing. Bij de redactie is niet bekend of het na de renovatie terug komt.

Naam: Kalypso
Omschrijving: gekrulde bronzen ring
Kunstenares: Iris Bouwmeester – RKD
Kosten: 80.000 euro
Hoogte: ca. 1,15 meter
Doorsnede: ca. 8 meter
Jaar: juni 2005
Materiaal: brons
Locatie: Van Coothplein 18 N51 34.988 E4 46.621

Het verhaal:
(Oneerbiedig) Ook wel gegolfde stoeprand genoemd.
De gemeente nodigde eind 2003 Brabantse kunstenaars uit een ontwerp in te dienen voor een kunstwerk. Uit de ontwerpen die daarna werden ingestuurd, selecteerde de gemeentelijke commissie Beeldende Kunst vijf ontwerpen, die door de kunstenaars verder zijn uitgewerkt.
Behalve het toen bekroonde kunstwerk ‘Kalypso’ van Iris Bouwmeester werden nog vier kunstwerken genomineerd. Ook die werden voorgelegd aan de inwoners van Breda en maakten kans om op het Van Coothplein te worden vereeuwigd. De ontwerpen waren: ‘Crossing’ van Anna Thalia Benus; ‘Panta Rei’ van Dorothé Jehoel en Jos Willems; ‘Monument van de achtergelaten tas’ van Simon Kentgens en ‘Stadsgeheimen’ van Maarten en Olav Koreman. Uit de 1000 inzendingen stemden 287 inwoners van Breda voor Kalypso van Iris Bouwmeester. Inwoners van Breda hebben daarmee zelf bepaald dat dit kunststuk in het hartje van Breda moest komen te staan.

Omschrijving: Generaal P. van Ham
Afm. raam: ca. 1,1 x 1,1 meter
Materiaal: glas-in-lood met gebrandschilderd glas
Locatie: Boutique Nouveau Van Ham, Van Coothplein 23

Het verhaal:
Petrus Paulus Hermans van Ham werd geboren als schoenmakerszoon in Breda op 19 februari 1839. Hij werd in 1894 tot generaal-majoor bevorderd in het Oost-Indische leger. Hij sneuvelde op 25 augustus 1894, toen hij bij een expeditie op Lombok met meer dan 100 van zijn manschappen in een hinderlaag liep.
Hotel ‘Boutique Nouveau Van Ham’ aan het Van Cootplein is naar Van Ham genoemd. In het hotel is een herinnering aangebracht aan de Bredanaar in een glas-in-lood raam. Het raam bevindt zich in het restaurant op de begane grond. Op de afbeelding zien we het gemeentewapen van Breda, de Grote Kerk en de geboorte- en sterfdatum van Van Ham. Aan de overzijde van het hotel staat het huis op de plaats waar hij werd geboren. Op de hoek van dit huis is een borstbeeld van Van Ham aangebracht, zie hieronder. Gebrandschilderd glas komt buiten de religieuze gebouwen niet zo heel veel voor in Breda.

Omschrijving: borstbeeld van Generaal P. van Ham
Kunstenaar: Anton Wirtz – RKD
Hoogte: 1 meter
Jaar: 19-6-1897
Materiaal: brons
Onderschrift: P.v.HAM
Locatie: Ginnekenstraat 134

Het verhaal:
Petrus Paulus Hermans van Ham werd geboren als schoenmakerszoon in Breda op 19 februari 1839. Hij werd in 1894 tot generaal-majoor bevorderd in het Oost-Indische leger. Hij sneuvelde op 25 augustus 1894, toen hij bij een expeditie op Lombok met meer dan 100 van zijn manschappen in een hinderlaag liep. Breda bracht kort daarna hulde aan deze oud-stadgenoot in Schouwburg Concordia. Drie jaar later op 19 juni 1897 eerde men hem met een borstbeeld, gemaakt door Anton Wirtz. Het beeld werd geplaatst aan het huis dat staat op de plaats waar hij werd geboren. Het bronzen beeld staat in een neoclassicistische nis, bekroond met een tempel fronton en klassieke versieringen. Op de stenen omlijsting staan de jaartallen 1839 en 1894 en het wapen van Breda. Bij de restauratie van de buitengevel in 1999-2000 is het beeld korte tijd verwijderd geweest om ook de nis te kunnen herstellen en het beeld te beschermen.
Zie ook het gebrandschilderd glas hierboven in Hotel ‘Boutique Nouveau Van Ham’.
In Breda zijn meer afbeeldingen van hoge militaire officieren te vinden zoals: D. Chassé in de Duivelsbruglaan, J.P. Delprat in de Delpratsingel en H.G. Seelig in de Mauritsstraat.

Naam: Schrijvertje
Omschrijving: beeldje van kind
Kunstenaar: Hein Koreman – RKD
Kosten: 65.000 gulden
Hoogte: 57 cm
Jaar: 1975
Materiaal: brons
Sokkel: beton, 65 cm
Locatie: Halstraat 31 N51 35.186 E4 46.659

Het verhaal:
Het beeld stelt een kind voor, dat in gebogen houding op straat zit te schrijven. De plaatsing van het beeldje op een tamelijk hoge sokkel doet in dat verband enigszins afbreuk aan het ontwerp. Niettemin is daar – in overleg met de kunstenaar – welbewust voor gekozen om te voorkomen dat het in zichzelf gekeerde figuurtje letterlijk over het hoofd gezien zou worden. Het beeld is een paar maal gestolen maar gelukkig tekens weer teruggevonden. In het verleden voorzagen creatieve geesten wel eens het beeld van een petje, een ketting om de hals of een sigaret tussen de vingers.
In de Heuvelstraat in Tilburg is in 1974 eenzelfde beeldje geplaatst.
Andere bekende beelden van Hein Koreman in Breda zijn: Barmhartige Samaritaan, Betaaltafel, Bloemenmeisje, Bokje, Danseresjes, Emu, Kringloop, Ree, De Trek

Naam: havenbeeld
Omschrijving: beeld als boei
Kunstenares: Iris Bouwmeester – RKD
Hoogte: 1,20 meter
Jaar: 2008
Materiaal: brons
Opschrift: “Havengeschenk Breda 2007 gebr. van Opstal”
Locatie: Haven 13 N51 35.350 E4 46.356

Het verhaal:
De haven was oorspronkelijk een deel van de rivier de Mark, waaraan Breda zijn oorsprong te danken heeft. Tussen 1965 en 2007 was de haven gedempt. De haven werd hersteld en de werkzaamheden van dit grote project zijn in fasen verlopen van december 2004 tot december 2008. De kosten van het hele project bedroegen € 29,5 miljoen. De haven heeft een lage kade waar boten kunnen aanmeren en met daarboven horeca met terrassen. Er varen rondvaartboten vanuit de haven langs het Spanjaardsgat over de singels.
Dit beeld is geschonken door de aannemer die de haven weer teruggebracht heeft. Het beeld symboliseert de handelsactiviteiten van de historische haven met een compositie van graanzakken, kruiken en vissen. Het aapje daarboven zal vast een grap zijn van de kunstenaar.

Naam: Troubadour
Omschrijving: beeld van troubadour
Kunstenares: Annemieke Post – RKD
Afmeting (hxbxd): 105 x 65 x 65 cm
Jaar: 21-6-1964
Materiaal: brons
Sokkel: natuursteen, hoogte ca. 40 cm
Locatie: Havermarkt 12

Het verhaal:
Een onbekende grapjas heeft dit beeld eens voorzien van een eigenaardig naamplaatje. Niet met de naam Troubadour maar met “Willem de Peijper, kernfysicus 1638-1683”. Dat deze grap een eigen leven zou gaan leiden had waarschijnlijk niemand durven voorspellen. In een uitgave van “Uitleg”, toen een officieel gemeentelijk voorlichtingsblad werd aangaande de herinrichting van de Havermarkt gesproken over “het beeldje van de Peijper”!
Het Hero-concern bood ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan het beeldje van de Troubadour aan de vier Oranjesteden: Orange (F), Dillenburg (D), Breda en Diest (B).
Op de jubileum dag 2 juli 1964 werd het beeld onthuld door directeur Jansen en burgemeester Geuljans. Kort na onthulling werd het weer verwijderd, want zowel aan de sokkel als aan de plaats waar het moest komen te staan diende nog het een en ander te gebeuren. Helaas was het tweede gietsel, bestemd voor de stad Orange in Frankrijk nog niet gereed. Zodoende bracht een delegatie o.l.v. burgemeester en directeur van VVV het Bredaas beeld naar de Franse zusterstad. De gietproblemen waren kennelijk groot, want ook Diest had al een beeld voordat Breda in de zomer van 1966 eindelijk het definitieve exemplaar op de Havermarkt kreeg. Dillenburg moest toen nog twee jaar wachten voordat burgemeester Merkx het beeldje kon gaan aanbieden.
De eerste tijd gaf het beeld nog volop aanleiding tot discussie over de vormgeving. Later werd de kunstenares beschuldigt van plagiaat. De Bredase Troubadour zou opvallend veel gelijkenis vertonen met een beeld van de Haagse Kunstenaar Rudi Rooijackers. Dit is nooit afdoende bewezen. Bij de redactie is niet bekend om welk kunstwerk van de kunstenaar het zou gaan.
Hero was een van de grote Bredase bedrijven die grote internationale bekendheid heeft gekregen. Hero was van origine een Zwitsers bedrijf, dat in 1914 haar naam verbond aan de kleine fabriek in Breda, die tot dan toe confituren en vruchtenpulp maakte. Daarna groeide het bedrijf uit tot een wereldwijd bedrijf. Waarom het bedrijf in 1964 juist in de vier Oranjesteden een beeld wilde hebben is niet bekend bij de redactie.
Een troubadour is van oorsprong een middeleeuwse kunstenaar, vooral begaafd als muzikant-dichter. Troubadours hebben ongetwijfeld hun vak uit gevoerd op de Havermarkt waar al eeuwen terug herbergen waren.
Onder op de sokkel zien we redelijk onopvallend de bronzen gemeentewapens van de 4 voornoemde Oranjesteden.
Waarom behoren deze steden tot de Oranje steden?
Orange heeft bindingen met het Huis Oranje-Nassau. In 1544 erfde Willem I van Oranje (1533-1584) deze stad van zijn neef René van Chalon (1519–1544) en werd hij prins van Orange (Oranje).
Het belangrijkste historische monument van Dillenburg is Slot Dillenburg, of wat daarvan over is. Het is het voorvaderlijke kasteel van het Huis Nassau en staat op een 292 meter hoge berg. Juliana van Stolberg (1506-1580) heeft er gewoond; onder anderen Willem van Oranje en zijn broer Jan VI van Nassau-Dillenburg (1536-1606) zijn er geboren.
In Breda waren de burgers tot 1795 onderdanen van de heer van Breda, die vanaf 1403 tevens graaf van Nassau en, vanaf 1538, de prins van Oranje-Nassau was.
Diest behoorde toe aan Maria van Loon-Heinsberg (1424-1502), die afstamde van de graven van Loon. Na haar huwelijk in 1440 met Jan IV van Nassau (1410-1475) werd Diest deel van het graafschap Nassau-Dillenburg. In 1499 kwam Diest door ruil in het bezit van Engelbrecht II van Nassau (1451-1504), graaf van Nassau. Een van zijn opvolgers, René van Chalon, voerde ook de titel Prins van Oranje. Zo bleef Diest bezit van het huis Oranje-Nassau tot 1795, toen de Zuidelijke Nederlanden bij Frankrijk werden aangehecht. De oudste zoon van Willem I van Oranje, Filips Willem (1554-1618), ligt er begraven in de Sint-Sulpitiuskerk. Heden ten dage voert koning Willem-Alexander der Nederlanden nog steeds de adellijke titel Baron van Diest.

Naam: Betaaltafel
Omschrijving: gevelbeeld van 3 personen
Kunstenaar: Hein Koreman – RKD
Hoogte: 96 cm
Jaar: 1953
Materiaal: steen
Locatie: Houtmarkt 11 N51 35.174 E4 46.615

Het verhaal:
Het beeld is onopvallend geplaatst boven het poortje naast de SubWay.
Het heeft oorspronkelijk boven de ingang van de sociale dienst gehangen.
Het idee van de betaaltafel kwam oorspronkelijk van de directeur van de kunstacademie St. Joost Breda. Het beeld stelt voor een brenger, een haler met als de tussenpersoon de Sociale Dienst. Wethouder en directeur plus de ambtenaren van de Sociale Dienst werden gezien als de uitdelers.
Vanaf 1963 werd door de doorvoering van de Algemene Bijstandswet het niet meer gezien als een gunst, maar een recht voor iedereen. In de jaren 50 was sociale voorziening nog een woord met een wrange smaak.
Andere bekende beelden van Hein Koreman in Breda zijn Barmhartige Samaritaan, Bloemenmeisje, Bokje, Danseresjes, Emu, Kringloop, Ree, Schrijvertje, De Trek

Omschrijving: ruiterstandbeeld van koning-stadhouder Willem III van Oranje Nassau
Kunstenaar: Toon Dupuis – RKD
Hoogte: ca. 2,5 meter
Jaar: 8 oktober 1921
Signering:
“toon dupuis 1921” en
“fonderlie nat^le des bronzes / j. petermann / st. gilles-bruxelles”
Materiaal: brons
Sokkel: hoogte ca. 5 meter, rechthoekig gemetseld
Status: Rijksmonument 519013
Locatie: Kasteelplein N51 35.381 E4 46.579

Het verhaal:
Het enige ruiterstandbeeld in Nederland van koning stadhouder Willem III staat in Breda. Hoog te paard met de aanvoerdersstaf in de rechterhand deed deze vorst bijna een eeuw lang veel stof opwaaien. In 1903 werd een nationaal comité gevormd om voor de verlosser van Engeland en de redder van Europa een standbeeld op te richten. Onmiddellijk barstte de discussie los over de standplaats waar het beeld zou moeten staan: Den Haag, Amsterdam of Breda. Ook over de kunstenaar was er onenigheid. Na een prijsvraag ging de opdracht naar Charles van Wijk, maar de kunstenaar overleed voordat hij met de uitvoering kon beginnen. Twee en half jaar later kreeg Toon Dupuis de opdracht. Voor het standbeeld werd onder de burgerij van Breda een inzameling gehouden die (omgerekend) 21.360 euro opbracht. Willem III van Oranje Nassau is voor de oude Nassaustad Breda van grote betekenis geweest. Hij voltooide na 1,5 eeuw de verbouwing van het kasteel van Breda.
De onthulling op 8 oktober 1921 ging gepaard met uitgebreide feestelijkheden. De gemeenteraad werd op het laatste moment ‘gedwongen’ voor de feestelijkheden een grote som geld uit te trekken. Het beeld werd onthuld door de opperstalmeester en de minister president Charles Ruijs de Beerenbrouck en niet door koningin Wilhelmina en prins Hendrik, die verhinderd waren.
In 1976, bij een werkbezoek van koningin Juliana, kon geen van de stadsbestuurders haar informatie geven over het beeld en de reden van plaatsing in Breda met een kleine protocollaire rel als gevolg.
In 1988, het William and Mary jaar, 300 jaar betrekking Engeland – Nederland, werd Breda geen rol toebedeeld, ondanks de oude historische banden. Midden 1994 ontstond discussie over het verplaatsen van het beeld, met een nieuw ontworpen sokkel, naar een ander deel van het Kasteelplein. De huidige bakstenen sokkel, in interbellumstijl, ontworpen door ir. J. Reyn van openbare werken, zou daarbij moeten verdwijnen. In november 2000 keerde de rust voorlopig terug toen besloten werd het beeld en sokkel toch op de huidige plek te handhaven.
Aan de voorzijde van het voetstuk hangt het wapen van Willem III met daaronder de naam “WILLEM III.”
Op de hoeken van het voetstuk zijn de wapens van Groot-Britannië (linksvoor), de Nederlanden (rechtsvoor), Frankrijk (rechtsachter) en … (linksachter) aangebracht.
Willem III Hendrik (Den Haag 14 november 1650 – Kensington Palace 8 maart 1702), bestuurde vanaf 1672 als stadhouder Willem III van Oranje Holland, Zeeland, Utrecht, Gelre en Overijssel van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.
In 1677 trouwde hij met Mary II, de oudste dochter van de in 1685 koning geworden Jacobus II van Engeland en dus zijn volle nicht (Willems moeder was Maria Henriëtte Stuart, de Engelse Princess Royal). Vanaf 1689 regeerde hij samen met zijn vrouw over Engeland, Ierland en Schotland. Toevallig was zijn regeringsnummer (III) hetzelfde voor zowel Oranje als Engeland. Als koning van Schotland stond hij bekend als Willem II.
Een kleine replica van het beeld bevindt zich op de binnenplaats van de Pulchri studio’s Lange Voorhout in Den Haag.

Omschrijving: buste van Charles Stulemeijer
Hoogte: ca. 35 cm
Materiaal: brons
Opschrift: “CH. Stulemeyer stichter van dit gebouw”
Locatie: Bibliotheek leeszaal Molenstraat 6 N51 35.260 E4 46.775

Het verhaal:
Carel Lambertus Stulemeijer werd op 20 september 1880 in Rotterdam geboren als zoon van Adrianus Hendricus Stulemeijer (1842-1890), schoenmaker en timmerman/aannemer, en Catharina Agatha van Heck (1836-1905). Charles Stulemeijer overleed op 24 januari 1968 te Breda.
Charles Stulemeijer (1880-1968) was een bekende Bredase industrieel. In 1898 begon hij met zijn broers een handel in stenen en bouwmateriaal, die al spoedig uitgroeide tot een bouwbedrijf, gespecialiseerd in het gebruik van gewapend beton. In 1919 richtte Charles Stulemeijer de Hollandsche Kunstzijde Industrie (HKI) op, later overgenomen door de ENKA. Hij bezat ook belangen in andere bedrijven, waaronder de Machinefabriek Breda (voorheen Backer en Rueb), bekend van de vierkante tramlocs: de zogeheten Backertjes. Charles Stulemeijer was als katholieke ondernemer bepaald niet conservatief te noemen. Zo kende de HKI al een ondernemingsraad lang voordat zo’n orgaan bij wet verplicht was. Hij stond dan ook bekend als de ‘rode’ Stulemeijer. Hij gaf de stoot tot de oprichting van de R.K. Openbare Leeszaal en Bibliotheek, en was betrokken bij de stichting van het Lieve Vrouwe Lyceum te Breda en van de R.K. Handelshoogeschool te Tilburg (nu KUB).
Het tekstplaatje onder de buste geeft wellicht de verkeerde informatie. Charles Stulemeijer was niet de stichter van het bibliotheekgebouw in de Molenstraat, maar de stichter van de bibliotheek in Breda. Daarnaast moet zijn naam geschreven worden met een “IJ” i.p.v. “Y”.
Een medaillon van Charles Stulemeijer is te vinden op de Charles Stulemeijerbrug op de noordelijke rondweg.

Omschrijving: plastiek van glas en marmer
Kunstenaar: Piet Hein Stulemeijer – RKD
Hoogte: 1 meter
Jaar: 1977
Materiaal: glas en marmer
Locatie: Bibliotheek binnentuin Molenstraat 6 N51 35.260 E4 46.775

Het verhaal:
De Bredase kunstenaar Piet Hein Stulemeijer werkte voornamelijk met glas. Toen hij in 1977 deze plastiek ontwierp, had hij daarbij de beoogde ruimte in gedachten in de bibliotheek in de Karrestraat. De lichtinval op de entresol bij de toenmalige lunchroom van de V&D bepaalde zijn ontwerp in grote mate, maar ook de kleur, sfeer en vorm van de aanwezige glas-in-lood ramen speelden een rol. Het object omvat 25 witte en zwarte blokken die los van elkaar op een vierkante plaat geplaatst zijn. Op de witte marmeren blokken zijn kolommen geplaatst van wisselende hoogten, die bestaan uit op elkaar gelijmde glasplaatjes. Die plaatjes, van gewoon vensterglas, zijn eerst doorgesneden waardoor een kolom een bepaalde structuur vertoont. Door de verschillende dikten, breuklijnen en opstellingen ontstaat een grote variatie in kleur en lijn.
De adviescommissie voor de openbare bibliotheek reageerde aanvankelijk terughoudend op de plannen van de kunstenaar. Een bezoek aan zijn atelier was voldoende om alle bezwaren weg te nemen. Na de verhuizing van de bibliotheek naar de Molenstraat kreeg de glasplastiek een plek op de binnenplaats.

Omschrijving: beeld met meerdere hoofden
Hoogte: ca. 75 cm
Materiaal: terra cotta
Locatie: Bibliotheek binnentuin Molenstraat 6 N51 35.260 E4 46.775

Het verhaal:
Geen verdere gegevens.

Naam: Vrouwe van Stavoren
Omschrijving: muurbeeld van vrouw
Kunstenaar: Pier Arjen de Groot – RKD
Hoogte: 2 meter
Jaar: 14-7-1954
Materiaal: brons
Locatie: Oude Vest 4 (PTT gebouw) N51 35.184 E4 46.713

Het verhaal:
Het voormalige PTT gebouw is in 1944 door de nazi’s vernield. Na de oorlog verrees op dezelfde locatie een nieuw en groter PTT gebouw dat in fases is gebouwd.
Het beeld bevindt zich boven de toegangsdeur naar het PTT gebouw op de hoek van de Oude Vest en de Keizerstraat. De langgerokte vrouwenfiguur diende volgens de architect als een verticale afsluiting van de hoofdingang. Een puur esthetisch element in een gebouw in zijn vormgeving de relatie met het oude Breda moest uitdrukken.
Dit beeld is het eerste ontwerp van ‘Vrouwe Stavoren’ door kunstenaar Pier Arjen de Groot in opdracht van die gemeente. Het is nooit geplaatst in de gemeente Stavoren in Friesland en kreeg zodoende een plaats in Breda. Het beeld toont duidelijk overeenkomsten met het beeld dat in 1969 in Stavoren is geplaatst. Het bekende beeld in Stavoren draagt een hoed en kijkt eveneens in de verte. Het Vrouwtje van Stavoren berust op een sage die als volgt luidt. Een rijke koopmansweduwe in Stavoren woonde in een huis met gouden vloeren en zilveren muren. Ze bezat meer schepen dan alle kooplieden van de stad tezamen en werd met de dag rijker. Ondanks haar enorme rijkdom was ze niet tevreden, ze wilde het kostbaarste bezit dat er te vinden was en stuurde een schipper eropuit om dat te halen. Deze kwam na lang zoeken thuis met een lading graan uit Danzig, dat hem waardevoller dan goud leek. Het vrouwtje zag het niet als het waardevolste dat er bestond. Woedend vroeg ze: “Aan welke zijde heb je het graan ontvangen?”, “Aan stuurboordzijde.” “Gooi het dan aan bakboordzijde in zee!” Een voorbijganger die dat hoorde zei haar dat niet te doen; zou ze ooit zelf in de bedelstand vervallen, dan zou haar het graan wel goud toeschijnen. Hierop haalde zij de gouden ring van haar vinger en gooide hem met een grote boog in zee. Ze voegde hieraan toe: “Net zomin dat ik deze gouden ring ooit nog terug zal zien, zal ik in de bedelstand vervallen.” Op een dag kwam een van haar dienaren naar haar toe met een gevangen vis, met in de maag van die vis haar eigen gouden ring. Vanaf dat moment keerde haar lot. Ten slotte eindigde zij in grote armoede.

Omschrijving: beeld van arend met gemeentewapen van Breda
Hoogte: ca. 60 cm
Materiaal: steen
Montage hoogte: ca. 12 meter
Status: Rijksmonument 10293
Locatie: Reigerstraat 32 N51 35.361 E4 46.470

Het verhaal:
Eenzaam en op grote hoogte waakt deze arend over de binnenstad. De arend is geplaatst op een schoorsteen gelijkend muurtje van de trapgevel. Voor de poten zien we een afbeelding van het gemeentewapen van Breda.
Op de noordoosthoek van de Havermarkt staat het 16de-eeuwse huis De Arend. Belangrijke huizen op markante plaatsen, zoals op straathoeken, kregen vaak een naam om ze te kunnen onderscheiden. Deze huisnamen waren eenvoudig, ook iemand die niet kon lezen of schrijven moest het symbool kunnen begrijpen.
Breda werd twee keer getroffen door een stadsbrand, in 1490 en in 1534. Hierbij werden grote delen van de uit houten huizen bestaande stad verwoest. Daarom ging men meer en meer huizen van steen bouwen, soms zelfs op bevel van de bestuurders.
Door de eeuwen heen is in veel gevallen de kern van de middeleeuwse huizen blijven staan maar zijn de voorgevels vaak vervangen. De voorgevel was immers het gezicht van het gebouw. De forse trapgevel van De Arend is als oorspronkelijke voorgevel wonderwel gespaard gebleven. In de negentiende eeuw is de gevel ‘gemoderniseerd’ door de plaatsing van een kroonlijst en pleisterwerk.
De karakteristieke trapgevel van De Arend is zelfs vereeuwigd als schaalmodel nummer 77 in de beroemde collectie Delftsblauwe jeneverflesjes van de KLM. De adelaar is bij de restauratie van 1962 op de trapgevel geplaatst.

Naam: Sinte Juttemis
Kunstenaar: ontwerp Nico van de Burgt, gemaakt door Aimé Tollenaer
Omschrijving: carnavalesk beeld van zittend vrouwtje
Hoogte:
Jaar: 1991
Materiaal: brons
Opschrift: zie hieronder
Sokkel: beton, hoogte ca. 1 meter
Locatie: Ridderstraat 2 N51 35.247 E4 46.595

Het verhaal:
Dit beeld is een cadeau van de Stichting Bredase Carnavals Viering (BCV) aan de Bredase bevolking ter gelegenheid van het 55-jarig bestaan.
Tollenaer werkte bijna 30 jaar bij ijzergieterij en machinefabriek Touw in de Belcrum. Na sluiting van de fabriek begon hij voor zichzelf. Naast naamplaatjes voor columbariums en urnentuinen maakte hij medailles, onderscheidingen en beeldjes voor carnaval en kleine kunstwerken. Andere voorwerpen van zijn hand zijn: het Boemeltje op de markt in Prinsenbeek, de carnavalsplaquettes in de Ridderstraat en het bronzen begijntje met de rozenkrans op Begraafplaats Zuilen.
Wanneer men spreekt van met of op sint-juttemis bedoelt men gewoonlijk nooit, omdat deze heilige niet bestaat (en er daarom ook geen feestdag is met die naam). Met ‘wachten tot sint-juttemis’ wordt om diezelfde reden bedoeld: eindeloos wachten.
De volledige uitdrukking is met sint-juttemis, als de kalveren op het ijs dansen. Jutte zou een koosvorm zijn van Judith, de bijbelse heldin, van wie de naamdag op 17 augustus zou vallen. (In werkelijkheid valt haar naamdag op 24 maart en 7 september. In augustus ligt er uiteraard geen ijs, en kalveren kunnen niet dansen, vandaar de betekenis nooit. Deskundigen op het gebied van volkscultuur menen dat dit verhaal uit de lucht gegrepen is en wijzen erop dat noch de heilige Judit noch de heilige Jutta haar naamdag op 17 augustus heeft.
Op drie zijdes van de sokkel zijn kleine bronzen afbeeldingen aangebracht van een nar.

Omschrijving: De Regenmeter
Kunstenaar: Eloi Koreman – RKD
Hoogte: ca. 4,5 meter, variabel
Jaar: mei. 2009
Materiaal: staal
Tekstbordje: zie hier onder
Locatie: Sint Janstraat 12, Hof van Hersbeek N51 35.261 E4 46.636

Het verhaal:
De hoogte van dit kunstwerk is variabel en afhankelijk van de hoeveelheid regenwater. Bij weinig regenwater zakt de binnenste buis dieper in de buitenste buis. Op de binnenste buis is met verticale letters de tekst “HEMELWATER ZOEKT..” weergegeven. Alleen met veel regenwater is dus de volledige tekst te lezen.
Tekstbordje:
De Regenmeter is een instrument dat reageert op het hemelwater dat wordt verzameld in een waterput. Naarmate het meer regent toont het hoogste gedeelte van de regenmeter meer van de verborgen regel die begint met Hemelwater zoekt…
De regenmeter kon worden gerealiseerd door steun van:
Nieuwe Brabantse Kunst Stichting
WSG Woon Stichting Geertruidenberg
Waterschap Brabantse Delta
Gemeente Breda
Zwaluwe bouw- en aannemingsbedrijf
Compositie 5 Architectuur
en de smid Mathé van der Woerd
Eloi komt uit de bekende Bredase kunstenaarsfamilie Koreman. Hij is een zoon van kunstenaar Hein Koreman die gestudeerd heeft aan de academie St. Joost voor architectonische vormgeving en is net als zijn broers Maarten en Marc actief als architect / kunstenaar. Eloi ontwierp onder meer de (nieuwe) hoge brug aan de haven, een alternatieve loop voor de Nieuwe Mark en richtte het Kasteelplein opnieuw in.

Kunstenaars: La Salle: Patty Struik en Albert Goederond – RKD / RKD
Omschrijving: vlakke afbeelding van persoon
Afmeting: 5,5 x 4,5 meter
Jaar: 1997
Materiaal: brons
Locatie: Huis Ocrum, Sint Janstraat 18

Het verhaal:
Naast de vele historische beelden van Huis Ocrum (zie hierboven) is er ook nog een modern kunstwerk te vinden en wel in de stoep op de binnenplaats van de huidige muziekschool. Vanwege zijn grootte en zijn vlakheid moet je er wel wat moeite voor doen, maar wie goed kijkt ziet de contouren van een persoon die op verschillende hoogtes zijn genomen. De afdruk is aangebracht in 30 (6×5) tegels.

Naam: Turfschipper Adriaan van Bergen
Omschrijving: beeld van Adriaan van Bergen die een turfschip trekt
Kunstenaar: Grada Rueb – RKD
Hoogte: ca. 90 cm
Jaar: 1926 (origineel) / 2004
Materiaal: terracotta (origineel) / brons
Opschrift op bordje: De turfschipper Adriaan van bergen uit Leur die 4 maart 1590 Breda hielp veroveren met zijn turfschip waarin 72 soldaten verborgen waren.
Locatie: Stadserf N51 35.330 E4 46.635

Het verhaal:
Beeld van de turfschipper Adriaan van Bergen. Door de eeuwen heen heeft zijn naam mythische vorm gekregen. Uiteindelijk was hij niet de bedenker van de list met het Turfschip van Breda, waarmee prins Maurits in 1590 de stad kon heroveren op de Spanjaarden. Wel betrof het zijn schip en zijn er voor zijn roemruchte daad standbeelden vervaardigd in Etten-Leur en Breda.
Adriaan van Bergen bracht op 4 maart 1590 met zijn vracht turf voor de Spaanse bezetters ook 72 Staatse soldaten de stad Breda binnen. Zij heroverden de vesting op de Spanjaarden en brachten stad en kasteel weer in handen van prins Maurits.
In 1926 schonk de directie van de Bredase firma Backer en Rueb dit beeldje ter gelegenheid van het in gebruik nemen van de uitbreiding van het stadhuis. De beeldhouwster was de dochter van de directeur. Om deze reden is het beeld juist hier geplaatst en niet aan wat tegenwoordig de Nieuwe Prinsenkade heet, waar de turfschipper feitelijk de stad binnen kwam.
Na een beschadiging in 2004 van het werk is een bronzen afgietsel van het gerepareerde beeld gemaakt en geplaatst waar het origineel heeft gestaan, namelijk het binnenplaatsje achter het (voormalige) stadhuis / VVV-gebouw. Het kopie is zo grondig gemaakt dat zelfs de reparaties te zien zijn. Het kwetsbare origineel is zo goed mogelijk hersteld en bevindt zich thans in het archief van het Stedelijk Museum. Bij de voormalige VVV waren kleinere replica’s te koop van circa 10 cm hoogte.
De Stadserf is te bereiken via een smal steegje naast het stadhuis op de Grote Markt of via een steegje in de Sint Annastraat.

Naam: Hangbuikzwijn
Omschrijving: beeld van hangbuikzwijn
Kunstenares: Julia van Verschuer – RKD
Hoogte: 77 centimeter
Jaar: 1974
Materiaal: brons
Locatie: t.o. Veemarktstraat 2A

Het verhaal:
Het beeld is gemaakt in opdracht van de gemeente. De bedoeling van de maakster is dat kinderen al spelend het 77 centimeter hoge zwijntje gaan ontdekken, maar het beeld staat bijna het gehele jaar verdekt tussen de stoelen van tafels van het terras van het Grieks restaurant waardoor je het beeld makkelijk over het hoofd ziet en kinderen er nauwelijks op spelen.
Het hangbuikzwijntje kreeg eind 2021 een tijdelijk tuintje. Dat geeft hem rondom de ruimte. Hij is even niet meer verstopt tussen de stoelen en tafels van het terras. Zie ook Beeldschoon Breda.

Naam: Sint Ivo Hélory (Sint Yves)
Omschrijving: beeld van priester
Kunstenaar: ?
Inscriptie beeld: AV.03
Inscriptie sokkel: Sint Ivo Schutspatroon der advocaten 1253-1303
Jaar: 2003 tot 30 november 2018!
Hoogte:
Materiaal: brons
Sokkel: natuursteen
Locatie: t.o. Veemarktstraat 42 N51 35.301 E4 46.708

Het verhaal:
Sint Ivo, Schutspatroon der advocaten 1253-1303. Ivo Hélory, ook Yves genoemd is een Bretonse heilige, patroonheilige van de advocaten en van Bretagne. Hij wordt afgebeeld als advocaat (toga en baret), met een boek bij zich en een schrijfveer.
Hij studeerde Romeins recht aan de Sorbonne en nadien canoniek recht te Orléans. Ivo was priester in het bisdom Tréguier waar hij de functie van officiaal, kerkelijk rechter, bekleedde. In die rol nam hij het op voor de armen. Hij werd in 1347 heilig verklaard door paus Clemens VI. In Rome is de kerk Sant’Ivo alla Sapienza aan hem gewijd. Zijn kerkelijke feestdag is 19 mei.
Het beeldje is in 2003 aan de stad geschonken door advocatenbureau Quarles en Jurgens.
In 2005 is het Sint Ivo beeld op de grond aangetroffen door agenten. Vandalen hadden het beeldje van zijn sokkel getrokken.
In de nacht van 30 november – 1 december 2018 is het beeldje opnieuw omver geworpen door vandalen / dronkaards. Het beeldje is daarbij meegenomen. 5 dagen later werd via een anonieme tip het beeldje weer gevonden in een brandgang van de Wethouder van Haperenstraat in Princenhage. Het zag er gelukkig ongeschonden uit. Het beeld is toen veilig overgebracht naar een gemeentedepot en na de jaarwisseling weer teruggeplaatst, maar wel met het gezicht naar de andere zijde. Bewust of niet wetende? Twee maanden later werd dit gecorrigeerd zodat Sint Ivo nu weer naar de markt kijkt.

Naam: Episcopal Palace (bisschoppelijk Paleis)
Omschrijving: vaas
Kunstenaar: Jerome Symons – RKD
Jaar: april 2005
Hoogte: 3,25 meter
Materiaal: aluminium
Locatie: Veemarktstraat 46 N51 35.316 E4 46.727

Het verhaal:
In de stenen rondom de vaas staat de inscriptie “laat het leven uw doop weerspiegelen”. Dit beeld staat in het afgesloten voorplein van het Bisschopshuis op nummer 46-48.
In april 2005 vond de openstelling plaats van het fraaie voorplein van het bisschopshuis. Aanleiding tot het project vormde de ingrijpende restauratie van het monumentale 18e eeuwse stadspaleis waarin het bisdom is gehuisvest. Beeldend kunstenaar Jerome Symons kwam tegemoet aan de wens om een zowel artistiek hoogwaardig als spiritueel inspirerend en veelzeggend ontwerp te presenteren. De opvallende zilverkleurige vaasvorm met zijn ruime wolkvormige uitsparingen suggereert een binnen- en een buitenwereld, in- en uitgaan, geborgenheid en communicatie. De wolken kunnen naar de hemel verwijzen, terwijl de vaas zelf als een symbool van water en voedsel kan worden opgevat. Er ligt een complex van betekenissen aan ten grondslag die verbonden kunnen worden met de christelijke traditie maar ook met breder universeel gedachtegoed.
De Latijnse vertaling voor ‘Episcopal Palace’ is ‘bisschoppelijk Paleis’. Episcopal Palace is ook de naam van het bisschoppelijk paleis van Astorga (Spaans: Palacio Episcopal de Astorga), een gebouw (gebouwd tussen 1889 en 1913) van de Catalaanse architect Antoni Gaudí.
Een soortgelijk beeld staat in Woerden. Dit beeld is genaamd ‘De Dryade ‘ en bevindt zich in de Andersenhof.
’s Nachts is de vaas van binnenuit verlicht.

Naam: Het Offer van Isaac
Omschrijving: beeld half schaap / half kind
Kunstenaar: Menashe Kadishman (Israël) – RKD
Hoogte: ca. 6 mtr.
Jaar: 1986/1989
Materiaal: Corten staal (geroest)
Locatie: Vlaszak 10 N51 35.314 E4 46.833

Het verhaal:
In 1986 werd dit werkstuk voor het eerst getoond in een tentoonstelling in de Beyerd. Op advies van de Commissie voor Beeldende Kunsten besloten B&W tot aanschaf. Na twee jaar discussie over de locatie werd in september 1989 werd het beeld geplaatst op het grasveld aan de Vlaszak. De kunstenaar gaf de voorkeur aan het pleintje tegenover Concordia, maar die plaats werd afgekeurd vanwege het moeten rooien van boom.
Het thema, aldus de commissie, behelst “een universeel gegeven in de menselijke geschiedenis en heeft een optimale gestalte gekregen. De volstrekt originele verbeelding van dit thema is enerzijds representatief en heeft anderzijds een grote verstaanbaarheid voor de beschouwer”.
Het werk grijpt terug op het Oude Testament verhaal van Abraham die opdracht kreeg zijn zoon Isaac te offeren. Op het laatste moment weet een engel Abraham tegen te houden. Hij offert vervolgens een ram die in het struikgewas verstrikt was geraakt. Abraham die zoveel deed in de naam van God werd hiermee zelf op de proef gesteld.
De kunstenaar werkte zelf als herder in kibboetsen en in de kopermijnen in de Negro woestijn. Hij voltooide zijn studie in Londen en keerde daarna terug naar zijn geboortestad Tel Aviv. Tijdens een expositie in Venetië maakte de kunstenaar kennis met Frank Tiesing, later directeur van de Beyerd, het begin van zijn artistieke relatie met Nederland. Van de kunstenaar zijn er 3 werken in Nederland: ‘Het offer van Isaac’ ‘in Breda, ‘De droom’ Buddinghplein in Dordrecht en ‘Kissing birds’ in Leiden.
Begin november 2022 heeft de gemeente het kunstwerk laten weghalen. Het ruige kunstwerk had schade opgelopen en om ‘gevaarlijke situaties’ te voorkomen is het weggehaald. De Vlaszak wordt heringericht en daardoor is er geen plaats meer voor het beeld.
BNdeStem plaatste op 14 november 2022 een artikel met de tekst “Lelijkste beeld dat bestaat’ verdwijnt voor altijd van Vlaszak, mierenkunstwerk Willemstraat opgelapt”. Dit is een typische voorbeeld van de media waarbij de mening van één persoon door een domme reporter voor waarheid wordt aangenomen alsof het ieders mening is. De mening was in dit geval van oudburgemeester van Breda Ed Nijpels. Blijkbaar is Ed Nijpels geen kunstliefhebber en beseft hij niet dat Het Offer van Isaac één van Bredaas meest bijzondere kunstwerken is!
De bevolking kon meepraten over een nieuwe locatie van het kunstwerk en schreef in januari 2023 een verkiezing uit op www.planbreda.nl. De gemeente stelde daarbij de Claudius Prinsenlaan, de Ruiterboslaan en de Emerparklaan voor als nieuwe locaties. 403 stemmers deden mee en de uitslag was daarbij: 157 Claudius Prinsenlaan, 32 Ruiterboslaan en 214 stemmen voor de Emerparklaan.