Brabantpark

Aanvullingen en correcties over kunst en beelden in de gemeente Breda worden zeer gewaardeerd. U kunt uw informatie zenden naar het emailadres als vermeld op de pagina INFO / CONTACT
Laatste update van deze pagina 8-4-2023

Brabantpark is het gebied tussen het spoor, Nieuw Kadijk (oost), Tilburgseweg, Heerbaan (zuid), Claudius Prinsenlaan, Wilhelminasingel, Teteringenstraat en de Doorboslaan.
In wijk Brabantpark zijn minimaal 19 kunstwerken, die is inclusief de kunstwerken in de Florijncollege.

Naam: Toernooivechter
Omschrijving: ridder te paard
Kunstenaar: Eric Claus – RKD
Kosten: 15.000 gulden
Hoogte: ca. 1 meter
Jaar: 1967
Materiaal: brons
Sokkel: beton, hoogte ca. 1 meter
Locatie: Gemeentelijk Sportcentrum Breda, Bijster 1 N51 35.077 E4 48.171

Het verhaal:
Geplaatst ter gelegenheid van de opening van het sportcentrum. Het sportcentrum uit 1966 stond jaren op de nominatie om afgebroken te worden, omdat het qua voorzieningen en sport-maatvoeringen niet meer up-to-date heette te zijn. Uitstel van de nieuwbouw vanwege gebrek aan geld bij de gemeente was in feite de redding van het gebouw, aangezien ondertussen de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in Amersfoort de architectonische en constructieve waarde van het gebouw onderkende en op de nieuwe lijst plaatste. In 2012 kreeg het gebouw een opknapbeurt, maar door de nieuwe status van rijksmonument is het gebouw beschermd en zal het conform het oorspronkelijke ontwerp moeten worden onderhouden. Later werd het complex ook wel De Scharen genoemd, vanwege de plaatsing van een kwadrant van vier grote scharen.

Omschrijving: 49 gevelpanelen met tekeningen
Afmeting: 56×56 cm per paneel
Materiaal:
Locatie: Mytylschool de Schalm, Brabantlaan 3, zijde Wilhelminasingel N51 35.320 E4 47.292

Het verhaal:
49 tekeningen van kinderen als decoratie aan de gevel van de Mytylschool de Schalm.

Naam: Oudewijvenknoop / Granny’s Knot / Tors
Omschrijving: abstract beeld van gevlochten touw
Kunstenaar: Shinkichi Tajiri – RKD
Kosten: 20.000 gulden
Hoogte: ca. 2,5 meter
Jaar: 1971
Materiaal: brons
Locatie: t.o. Brabantplein 33

Het verhaal:
Aanvankelijk werkte kunstenaar Tajiri veel met schroot, later met een zelf ontwikkeld gietsysteem ook in brons. In de jaren zestig experimenteerde hij met koper, staal, aluminium en perspex. In 1967 liet hij metaal los om zich met behulp van polyester in allerlei knopen en knoopachtige vormen te verdiepen.

Naam: Scharenproject
Omschrijving: sculptuur van 4 scharen en verlichte pijlen
Kunstenaar: Theo Besemer – RKD
Afmeting schaar (bxh): ca. 1,5 tot 2,2 meter
Afmeting objecten: ca. 8 x 13 meter
Jaar: 1974
Materiaal: kunststof
Locatie: Claudius Prinsenlaan nabij Bijster N51 35.000 E4 48.214

Het verhaal:
“Planologische contra-expertise bij het juiste gebruik van een huishoudartikel” was de officiële titel van het kunstwerk. Het kunstwerk was eigenlijk bedoeld voor een plek in de boomgaard op de hoek van de Nieuwe Kadijk en de Doornboslaan. In ieder geval had dan de boomgaard gered kunnen worden. Bovendien was er een link tussen een oud deel van de stad en een koude kunstmatige nieuwbouwwijk. Het was bestemd voor de bewoners in de directe omgeving, niet voor de toevallige voorbijganger. Een vorm van kritiek op de maatschappij en de planologie in het bijzonder. De scharen doorknippen het blok dat gevormd wordt door palen en pijlen. Dimensionale mogelijkheden uit het oog verliezen, knippen in een richting is dodelijk.
De beoogde plek bleek in 1970 uiteindelijk bestemd voor een school. De boomgaard moest toch weg en de school kwam er. De kunstenaar kon zelf op zoek naar een nieuwe locatie. Deze nieuwe plek voor het gemeentelijk sportcentrum aan de Claudius Prinsenlaan met de onduidelijkheid over de betekenis en symboliek leverde een langdurige discussie op. In 1974 konden de scharen eindelijk geplaatst worden. Boven de scharen zijn vier verlichte pijlen gemonteerd die verspringend aanlichten. Helaas functioneerde deze verlichting van de pijlen al snel niet meer. Ondertussen is naast het scharenproject een skatebaan gekomen.

Naam: in de kiem gesmoord / De Kiem
Omschrijving: abstract plastiek
Kunstenaar: Niels Lous – RKD
Kosten: 48.000 gulden
Afmeting (bxh): 225 x 200cm
Jaar: 1976
Materiaal: polyester
Locatie: Claudius Prinsenlaan nabij Wilhelminasingel N51 35.214 E4 47.322

Het verhaal:
Het kunstwerk is gemaakt in 1972. Het resultaat van zo’n 1,5 jaar bezig zijn met ontwerpen, modelleren in gips, mallen maken en afwerken in polyester. Het kunstwerk werd niet geaccepteerd in het kader van de BKR, vanwege de hoge prijs. Na langdurig onderhandelen bleef het onverkoopbaar. In 1974 exposeerde kunstenaar Lous zijn ‘Kiem’ in de tuinen van Bouvigne en aansluitend op een expositie in Brussel. In het voorjaar van 1976 besloot de gemeente Breda tot aankoop. Opmerkelijk detail daarbij is dat de prijs aanmerkelijk hoger was dan de aanvankelijk afgewezen prijs.
De uitspraak van Vincent van Gogh: “Ik wou dat ik zo veel liefde had als een graankorrel”, lag ten grondslag aan het ontwerp, dat kiemkracht symboliseert. Een kiem als nieuw begin, een zaadje dat openspringt. De kunstenaar hoopte dat het mensen zou leren om met liefde naar kunst te kijken. Daarin slaagde hij in ieder geval niet bij iedereen. Het beeld werd enkele malen besmeurd en telkens weer schoongemaakt. Rond de jaarwisseling van 1994-1995 werd Breda geconfronteerd met een lege sokkel. Het beeld was van zijn voetstuk gerukt en in de singel gedumpt. Bij de berging scheurde de polyester vorm doormidden en met een roemloos einde op gemeentewerf leek het beeld verloren te zijn. Na veel touwtrekken en bijna 3 jaar later kreeg Lous toch opdracht tot restauratie. In het voorjaar van 1998 werd het beeld zoals de krant meldde met stille trom op de oude plek teruggezet.
Niels Lous is een kunstenaar uit Breda en volgde de Academie beeldende kunst St. Joost te Breda. Andere beelden van de kunstenaar in Breda zijn: Evolutie, Zig zag of Vice Versa in de Merkxtuin.

Naam: Paard met ruiter
Omschrijving: beeld van paard met figuur
Kunstenaar: Kees Vet – RKD
Hoogte: ca. 65 cm
Jaar: 1979
Materiaal: cortenstaal ca. 1 meter
Locatie: van Koolwijkpark N51 35.261 E4 47.535

Het verhaal:
Het beeld werd door de directie van de Bondsspaarbank aangeboden aan de gemeente Breda ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de bank.
Het beeld stond aanvankelijk in het Valkenberg park. De kunstenaar vond bij nader inzien dat de sokkel van het beeldje wel iets eenvoudiger had mogen zijn en dat een kunstwerk gediend is bij met een plek waar het publiek niet gehaast of gedachteloos passeert. Hij onderschreef enkele jaren later de uitleg dat het agressieve, met staalplaten beklede paard, dat een naakte schreeuwend figuur meevoert, gedachten oproept aan de technische maatschappij die de kleine mens in zijn greep houdt. Hij vond daarnaast ook dat zijn uitleg er niet zoveel toe deed. Zijn schepping sprak voor zichzelf: “Elke manier om beeldende kunst te bekijken is goed en zoals je zelf kijkt is het beste”.
Bij de grote renovatie van Valkenberg park in 1995 is het beeld verwijderd. Begin 2001 kreeg het een nieuwe plaats in het Koolwijkpark.
Vlak buiten de Singelgracht tussen de Brabantlaan en de Hertog Hendriklaan ligt het Van Koolwijkpark enigszins verscholen tussen de villa’s met grote tuinen. Het park met de Engelse tuin is een onbekend pareltje in het groen. We zien een vijver, omgeven door een terras en pergola’s, meer passend bij een paleis of een groot gebouw dan als element van een villapark.

Naam: De waterspuwer / Jongetje met Dolfijn
Omschrijving: waterspuwer
Kunstenaar: Lucas van der Meer – RKD
Afmeting: 70h x 55b 30d cm
Jaar: 1932
Materiaal: natuursteen
Locatie: van Koolwijkpark bij de Vijver N51 35.261 E4 47.535

Het verhaal:
Vlak buiten de Singelgracht ligt het Van Koolwijkpark als een onbekend pareltje in het groen, enigszins verscholen tussen villa’s met grote tuinen ligt hier de zogenaamde Engelse Tuin. Het park ligt tussen de Brabantlaan en de Hertog Hendriklaan. We zien een vijver, omgeven door een terras en pergola’s, meer passend bij een paleis of een groot gebouw dan als element van een villapark.
Lucas van der Meer is ook de restaurateur van de Grote Kerk en maker van de Verleiding. De kunstenaar maakte de waterspuwer in opdracht van de directeur van gemeentebeplantingen. Van der Meer nam het zoontje van zijn collega Dio Rovers als model. Een van de kinderen houdt het dier in bedwang, terwijl de ander de bek openhoudt. De kinderen staan voor onschuld. De volksnaam voor dit beeldje ‘jongetje met dolfijn’ doet geen recht aan de afbeelding. De figuur die het water spuwt is zeker geen dolfijn. Het heeft geen kenmerkende spitse snuit en platte staartvin, maar doet het meest denken aan een zeeleeuw met haren onder de neus en twee achterpoten. Bij een restauratiepoging in 1998 is het beeld schoongemaakt en zwaar beschadigd door de gebruikte reinigingsmethode. Later is de graffiti nogmaals verwijderd en de steen wit geschilderd. Veel van de detaillering is zo uiteindelijk vrijwel verdwenen.

Naam: Dinosaurus ei
Omschrijving: figuratief sculptuur van dinosaurus ei
Kunstenaar: Alex Vermeulen – RKD
Hoogte:
Lengte: ca. 30 meter
Jaar: januari 1995
Materiaal: messing, RVS en polyester
Locatie: NHTV, Monseigneur Hopmansstraat 1

Het verhaal:
De sculptuur werd geplaatst kort voor de opening van de NHTV in januari 1995. De school werd geopend door minister Jorritsma van Verkeer en Waterstaat, hoofddirecteur Nouwen van de ANWB en burgemeester Nijpels van Breda.
De sculptuur begint met een kleine trechter (onderste foto) aan de Monseigneur Hopmansstraat zijde. Deze trechter is verbonden met een lange kronkelende buis die dwars door de ontvangsthal loopt en vervolgens weer aan de binnenplaats zijde het gebouw verlaat en eindigt in een grote trechter. Onder deze trechter komt een ei naar buiten. (bovenste foto)
De trechter aan de Monseigneur Hopmansstraat is in 2017 door koperdieven ontvreemd, waardoor het kunstwerk ondertussen niet meer compleet is.
De verbinding van buiten – binnen – buiten moet de transparantie van het gebouw versterken en probeert de belangrijkste vakgebieden van de school, communicatie en mobiliteit te verzinnebeelden.

Omschrijving: abstract beeld
Kunstenaar: Nico Rolsma – RKD
Afmeting (hxbxd): 180 x 700 x 125 cm
Eigendom: NHTV
Kosten: 120.000 gulden
Jaar: 1978
Materiaal: RVS
Locatie:
– NHTV (achterzijde), Sibeliuslaan 13 tot 2019
– Monseigneur Hopmansstraat 1 van 2019

Het verhaal:
Het 15-jarig bestaan van het NWITR (Nederlands Wetenschappelijk Instituut voor Toerisme en Recreatie) werd in 1981 op zeer speciale wijze luister bij gezet. De onthulling van de Wokkel – zoals het ook wel wordt genoemd – geschiedde door Phileas Fogg, die daarvoor met een touw in zijn hand en de schrik in zijn benen in de mand van langskomende heteluchtballon kroop. Met het touw trok hij het doek omhoog, waardoor de wokkel letterlijk onthuld werd. Het roestvrije stalen kunstwerk is gebaseerd op het lettervignet van het NWITR, het huidige NHTV. Het ministerie van CRM maakte de plastiek financieel mogelijk via de BKR-regeling, door een bijdrage van 120.000 gulden.
Nico Rolsma volgde na de UTS en de HTS een opleiding aan de Academie St. Joost in Breda. Hij heeft zich gespecialiseerd in het werken met metaal, vooral in staal.
In 2019 is de dependance van de NHTV aan de Sibeliuslaan 13 verhuisd naar het voormalige Mater Dei klooster dat naast NHTV school aan de Monseigneur Hopmansstraat 1 ligt. Het beeld is toen ook verhuisd en staat nu tussen de oude NHTV en nieuwe NHTV aan de Monseigneur Hopmansstraat. De nieuwe campus van NHTV Breda  heet vanaf 1 september 2019 Breda University of Applied Sciences.

Naam: Daedalus en Icarus
Omschrijving: figuratief beeld
Kunstenaar: Carel Kneulman – RKD
Kosten: 11.000 gulden
Afmeting (hxb): 210 x 250 cm
Jaar: 1964
Materiaal: brons
Opschrift: Pedalus en Icarus Carel Kneulman
Locatie: t.o. Monseigneur de Vetstraat 2

Het verhaal:
In 1964 werd het kunstwerk tentoongesteld op de Keukenhof (Lisse) en in Brussel als onderdeel van twaalf beeldhouders uit Nederland. Een Bredase delegatie slaagde er in het beeld te kopen. De eerste standplaats was op de binnenplaats van het politiebureau aan de Markendaalseweg, maar het bleek dat de bezoekers daar niet zo kunstgericht kwamen kijken. In 1968 werd het verplaatst naar de huidige locatie.
Daedalus zoon van Eupalamus en Alcippe, is een figuur uit de Griekse mythologie. Hij was in Athene een hoog gewaardeerde architect en tevens een uitvinder. Hij werd gezien als de grootste van zijn tijd. Eén van zijn leerlingen, zowaar zijn eigen neef, was echter in staat hem te overtreffen. Uit jaloezie bracht Daedalus hem om het leven. Hij ontvluchtte hierop, samen met zijn jonge zoon Icarus, de stad Athene en trok naar Kreta en kwam daar in dienst van koning Minos.
Koning Minos, in zijn ijdel bestaan, bestond het de goden te verontwaardigen. Deze straften hem door zijn vrouw, koningin Pasiphaë met zinsverbijstering te slaan. In verliefde waanzin wenste ze gemeenschap met een stier te beleven. Daedalus was verantwoordelijk voor de houten namaakkoe die gemeenschap van de koningin met een stier mogelijk maakte. Hij kreeg eveneens van de koning de opdracht om het Labyrint van Knossos te ontwerpen, waar de Minotaurus (het monsterlijke resultaat van die paring) gevangen werd gehouden.
Het verhaal van Daedalus en zijn zoon Icarus, die hij bij Naucrate had verwekt, wordt onder meer beschreven in de Metamorphosen van Ovidius.
Na de bouw van het Labyrinth kwamen hij en Icarus vast te zitten op Kreta vermits Minos hen niet wilde laten vertrekken, omdat hij het geheim van het Labyrint van Knossos kende. Omdat Kreta een eiland is en de havens bewaakt werden, was ontsnappen zo goed als onmogelijk.
Daedalus bouwde echter twee paar enorme vogelvleugels van veren die hij met bijenwas aan houten geraamtes bevestigde. Samen met zijn onbezonnen zoon Icarus waagde hij de oversteek van Kreta naar Athene over de Egeïsche Zee. Hij gaf zijn zoon de raad niet te hoog te vliegen, niet te dicht bij de zon, maar ook niet te laag, omwille van het water dat de veren nat zou maken.
De roekeloze jongeling echter sloeg zijn raad in de wind en vloog hoger en hoger. Daardoor ging de bijenwas smelten en vielen de vleugels uiteen. Hij stortte in zee. Daedalus zag zijn zoon verzwolgen worden door de golven.
Vandaar dat dit gedeelte van de Egeïsche zee de Ikarische Zee wordt genoemd.

Naam: Driehoek
Omschrijving: gelijkbenige driehoeks figuur
Kunstenaar: Cyril Lixenberg – RKD
Afmeting (hxbxd): 200 x 250 x 250 cm
Jaar: 1988
Materiaal: ijzer
Locatie: t.o. Monseigneur de Vetstraat 2

Het verhaal:
Deze driehoek lijkt afhankelijk van de invalshoek gesloten, maar zoals op de foto zichtbaar is de driehoek toch echt open op een hoekpunt. Kunstenaar Cyril Lixenberg gebruikt vaak de geometrische basisfiguren driehoek, cirkel en vierkant in zijn oeuvre. Bij de opening van buurthuis de Poelewei werd het kunstwerk onthuld en werd het symboliek toegelicht. Lixenberg maakte het werk als teken van openheid naar de hele wijk. De open zijde van de gekantelde en deels uitgevouwen driehoek moet die openheid symboliseren. De vorm als contrast creëert evenwicht, spanning, ruimte en nieuwe waarden van continuïteit. De ideeën die in een object zitten, worden onderling verbonden en daarmee deel van het geheel.
Lixenberg snijdt zijn vormen uit plat staal en begint vervolgens te vouwen. Zijn werkwijze is het best te vergelijken met die van een Origami-kunstenaar, maar anders dan bij de Japanse vouwkunst werkt hij met staal in plaats van met papier. Lixenberg ontkent de hardheid van het materiaal. Hij doet alsof het met het grootste gemak naar zijn hand is te zetten. Ook de kleur draagt bij aan het vervreemdingseffect dat deze Driehoek oproept. Het heldere blauw is als de kleur van de lucht of water. Alsof een stukje van de aarde is uitgewist. Het accent komt daardoor meer te liggen op de vorm eromheen: de tegenvorm. Evenals de Driehoek zelf wijzigt die als het gezichtspunt wijzigt.

Naam: Christoffel
Omschrijving: sculptuur
Kunstenaar: Geert van de Camp – RKD
Hoogte: ca. 4 meter
Jaar: 1988
Materiaal: gegalvaniseerd plaatstaal en beton
Locatie:
– binnenplaats Christoffelschool t.o. Weerdesteinstraat 73, tot 2018
– Nieuwe Inslag 46, vanaf 2019

Het verhaal:
Ooit was een afbeelding van Christoffel op het dashboard van een auto heel gewoon. Niet onbelangrijk, want het volksgeloof wil dat als je St. Christoffel aankijkt, je die dag niet meer getroffen zult worden door een plotselinge dood. St. Christoffel is de beschermheilige van onder andere het verkeer, vervoer en transport, de toeverlaat van de reiziger, maar ook van kinderen. Zijn naamdag is 24 juli, op deze dag werden tot in de jaren zeventig autozegeningen verricht. Een bijdrage aan een veilige reis en een behouden thuiskomst. Christoffel, letterlijk Christus-drager, wordt afgebeeld met het Jezuskind en een staf. Veelvuldig wordt hij voorgesteld als reus met een enorme staf in de hand en het kind op de schouder. St. Christoffel is vaak als schoolnaam gebruikt vanwege de symbolische gidsfunctie die het kind helpt te ontwikkelen en groot te worden.
Bij de renovatie en nieuwbouw van de school in de Weedesteinstraat in 1988 kon 1 procent besteed worden aan een kunstwerk. De kunstenaar ontwierp deze enorme metalen Christoffel waarbij Christoffel met staf en met het kind op de schouder symbool stond.
Voor het kind dat op deze speelplaats speelt zal het allemaal een “zorg” zijn, voor het kind is het gewoon een speeltoestel.
De twee Christoffelscholen aan de Heuvelstraat en Rijnesteinstraat zijn in 2015 samen naar de vestiging van het Vitalis College aan de Nieuwe Inslag verhuisd. Dit kunstvoorwerp is daarbij meeverhuisd.

Omschrijving: gedenkmonument
Kunstenaar: Bart Belonje – RKD
Hoogte: ca. 1,7 meter incl. sokkel
Inscriptie: ALE RASA BETA RASA
Jaar: 17-6-2019
Materiaal: natuursteen uit China
Locatie: Driesprong / Terschellingstraat

Het verhaal:
Het monument werd onthuld door burgemeester Paul Depla en ‘oma Roos’. Zij was de laatste van de eerste generatie Molukkers die zich na allerlei omzwervingen in het begin van de jaren vijftig en zestig heeft gevestigd in de Molukse wijk van Breda. Voor Eli Matitahatiwen, de voorzitter van Dewan Wijkraad Maluku Breda is het werk van de kunstenaar vooral een eerbetoon aan die voorouders. ,,De Driesprong is er sinds 1963 alleen maar beter op geworden. En in 2019, mogen we met opgeheven hoofd en trots terugkijken op wat wij dankzij onze voorouders hebben bereikt’’, zei Matitahatiwen tijdens de door honderden mensen bijgewoonde ceremonie. De zoon van ‘oma Roos’, Noes Tjapilon, onderstreepte dat: ,,De eerste generatie heeft ons een toekomst in Nederland gegeven. Dit monument had er al veel eerder moeten staan.’’ De wijkraadvoorzitter wees er ook op dat het beeld voor de Immanoe El-kerk staat. ,,Daar is over nagedacht’’, zei Matitahatiwen. ,,Na hun aankomst hebben onze ouders vastgehouden aan hun geloof. Ze zijn er niet meer, maar dankzij dit monument zijn hemel en aarde nu met elkaar verbonden.’’ Het monument verbeeldt mensen die zijn losgescheurd van hun vaderland.
Op de sokkel is vermeld ALE RASA BETA RASA wat betekent: Wat jij voelt, dat voel ik ook.

Omschrijving: 2 molentjes
Hoogte: ca. 2,5 meter
Materiaal: corten staal
Locatie: Teteringsedijk 38

Het verhaal:
Particuliere kunstbeelden in voortuinen van huizen is redelijk zeldzaam. Dit huis bezit 2 molentjes in corten staal.

Omschrijving: beeld van balletdanseresje
Hoogte: ca. 50 cm
Jaar: 1996
Materiaal: brons
Locatie: Florijncollege, entree, Wilheminasingel 33 N51 35.423 E4 47.359

Het verhaal:
Het Florijncollege is gehuisvest in het voormalige Sint-Ignatiusziekenhuis uit 1923. Na de verhuizing van het monumentale ziekenhuis in 1991 werd het gebouw verbouwd en gerenoveerd door de bouwcombinatie De Baronie Heijmans en Wilma. Alleen de voorbouw van het voormalige Ignatius Ziekenhuis is bewaard gebleven. Het betrof drie vierkante paviljoens met daartussen lagere vleugels. Het middenpaviljoen is neobarok. Het middenpaviljoen ademt nog steeds een ziekenhuissfeer.
Dit kunstvoorwerp is na de oplevering geschonken door de bouwcombinatie.

Omschrijving: figuratief beeld van dier
Hoogte: ca. 30 cm
Jaar: 1996
Materiaal: natuursteen
Locatie: Florijncollege, entree, Wilheminasingel 33 N51 35.423 E4 47.359

Het verhaal:
Het Florijncollege is gehuisvest in het voormalige Sint-Ignatiusziekenhuis uit 1923. Na de verhuizing van het monumentale ziekenhuis in 1991 werd het gebouw verbouwd en gerenoveerd door de bouwcombinatie De Baronie Heijmans en Wilma. Alleen de voorbouw van het voormalige Ignatius Ziekenhuis is bewaard gebleven. Het betrof drie vierkante paviljoens met daartussen lagere vleugels. Het middenpaviljoen is neobarok. Het middenpaviljoen ademt nog steeds een ziekenhuissfeer.