Pools monument Wilhelminapark

Wilhelminapark 44 a wp

Meteen na de bevrijding van WOII kwamen in Nederland de eerste aanzetten tot de oprichting van oorlogsmonumenten van de grond, waarvoor veelal de ideeën reeds tijdens de bezetting waren gevormd. In augustus 1945 werd onder voorzitterschap van de burgemeester het comité ‘Breda eert zijn gevallen’ opgericht, met het doel gelden bijeen te krijgen voor de oprichting van een oorlogsmonument. Het comité begeleidde gelijktijdig twee projecten: een project voor de Bredase gevallenen en een monument voor de Poolse bevrijders. De opdracht voor een Pools monument dateerde al van voor de oprichting van het comité. Het gemeentebestuur had in begin 1945 reeds kunstenaar Niel Steenbergen deze eer gegund. Steenbergen werkte echter niet snel genoeg naar de zin van de burgemeester, hoewel de kunstenaar daar wel zijn redenen voor had. Na de oorlog was moeilijk voldoende geschikt materiaal te verkrijgen. Op 20 april 1945 ging B&W akkoord met het ontwerp en de plaatsing op de hoek van de Poolseweg en de Eggestraat. De onthulling werd gepland op 29 oktober 1945. Opnieuw gooiden oorlogsomstandigheden roet in het eten. Steenbergen werd als reserve-officier opgeroepen ter recuperatie van kunstwerken in Duitsland. Hij stelde voor dat een nieuwe kunstenaar in de arm werd genomen. Bon Ingen Housz, oud-docent aan de Haagse kunstacademie, kreeg in oktober 1947 de opdracht voor een honorarium van 3000 gulden, dat later tot 4000 gulden verhoogd werd. Intussen was de discussie over de plaats van het monument op gang gekomen, mede door de plaatsing van de Poolse Tank in het Wilhelminapark. Een alternatieve plaatsing op de hoek Paul Windhausenweg-Koninginnestraat werd door de gemeente in mei 1946 afgewezen vanwege de hoge kosten, die de verplaatsing van een transformatorhuisje met zich meebracht. In de loop van 1947 werd besloten het monument in het Wilhelminapark te plaatsen, de huidige plaats. Ondertussen waren de kosten door de vertraging en het nieuwe ontwerp flink opgelopen. Een oplossing werd gezocht door de in 1947 ingestelde Nationale Monumenten Commissie te benaderen. Deze commissie moest moet geld inzamelen om een aantal oorlogsmonumenten te financieren, die als nationaal monument konden gelden. De burgemeester van Breda ondernam in september 1947 een poging ook het Poolse monument een dergelijke kwalificatie te laten krijgen. De Nationale Monumenten Commissie honoreerde het Bredase verzoek en schonk 25.000 gulden. Nu was er zelfs geld over, dat ten goede zou komen aan het tweede oorlogsmonument. In april 1949 ging het comité akkoord met het ontwerp van Ingen Housz en na goedkeuring van door het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen in oktober 1949. Er stond niets meer in de weg voor de onthulling tijdens de viering van het eerste lustrum van de bevrijding. Dit geschiedde op 29 oktober 1949 door burgemeester Claudius Prinsen in het bijzijn van generaal Maczek.
Het Pools monument in Breda is een natuurstenen obelisk, bekroond met een uit brons vervaardigde adelaar die in een hevig gevecht verstrengeld is met een andere bronzen adelaar en deze weet te onderwerpen. Het gevecht vindt plaats op een bronzen wereldbol. Op de zuil is het wapenschild van Polen aangebracht.
De twee adelaars op het monument staan voor Polen en Duitsland. Beide landen hebben een gestileerde adelaar in hun wapenschild. De bovenste adelaar (Polen) onderwerpt de onderste adelaar (Duitsland). Dit verwijst naar de grote rol die de Poolse militairen speelden bij de bevrijding van Breda. Het gevecht vindt plaats op een wereldbol, die verwijst naar de schaal van de Tweede Wereldoorlog.
Onderin de sokkel is gegraveerd: DANK AAN ONZE POOLSE BEVRIJDERS 29 OCTOBER 1944.
Nu is de locatie het middelpunt van de dodenherdenking op 4 mei, er worden dan veel bloemen bij het monument gelegd.
Schuin tegenover het monument staat de Duitse tank (Panther D-Tank), die eveneens een oorlogsmonument is.
Volgens Wikipedia heeft Breda in totaal 17 oorlogsmonumenten.

Naam: Pools Monument
Omschrijving: obelisk met twee vechtende adelaars
Kunstenaar: Bon Ingen Housz & C.J. van Oyen – RKD
Jaar: 29-10-1949
Inscriptie: zie tekst hierboven
Materiaal: brons
Sokkel: natuursteen
Status: oorlogsmonument
Locatie: t.o. Wilheminapark nr. 44

Dit bericht werd geplaatst in Uncategorized. Bookmark de permalink .

Plaats een reactie